Wijzigingsdatum 29-11-2022

Naar schatting 521.500 mensen met een beroerte bekend bij huisarts

In 2021 waren er naar schatting 521.500 mensen met een beroerte (inclusief TIA Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen. (Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen.)) bekend bij de huisarts, 266.300 mannen en 255.200 vrouwen (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.)). Dat zijn 30,6 per 1.000 mannen en 28,9 per 1.000 vrouwen. De jaarprevalentie betreft alle mensen die ergens in het jaar 2021 bekend waren bij de huisarts voor een beroerte. Deze mensen hoeven niet allemaal in 2021 contact te hebben gehad met de huisarts voor beroerte. Mensen in een verpleeghuis zijn in deze schattingen niet opgenomen.

Huisartsencijfers komen overeen met zelfgerapporteerde cijfers

In de CBS-Gezondheidsenquête gaf 2,8% van de ondervraagden (12 jaar en ouder) in 2021 aan dat zij ooit een beroerte, hersenbloeding of herseninfarct hebben gehad. Dit percentage is vergelijkbaar met de (jaar)prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) op basis van registratie door de huisarts. 

Ongeveer 53.400 nieuwe patiënten met een TIA  in 2021

In 2021 kwamen er ongeveer 53.400 nieuwe patiënten met een TIA bij: 25.800 mannen en 27.600 vrouwen. Het aantal nieuwe gevallen voor overige beroerten was 40.200 in 2021: 20.300 mannen en 19.900 vrouwen. Deze schatting is gebaseerd op de NIVEL Zorgregistratie eerste lijn. Mensen in een verpleeghuis zijn in deze schattingen niet opgenomen. 

Tabel: Beroerte in huisartsenpraktijk naar type in 2021.
  Nieuwe gevallen Jaarprevalentie
  Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen
Per 1.000 personen
TIA, passagère cerebrale ischemie (K89) 3,0 3,1 9,6 9,9
Overige beroerte (K90) 2,3 2,3 22,2 20,2
Beroerte (K89, K90) a     30,6 28,9
Absolute aantallen
TIA, passagère cerebrale ischemie (K89) 25.800 27.600 83.400 87.700
Overige beroerte (K90) 20.300 19.900 193.600 178.400
Beroerte (K89, K90) a     266.300 255.200

Bron: Nivel Zorgregistraties eerste lijn

  • ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-codes K89 en K90
  • a De totale jaarprevalentie van beroerte komt overeen met het aantal mensen dat in 2021 ten minste één vorm van beroerte had. Mensen met meerdere vormen van beroerte tellen dus maar één keer mee in het totaal.

Jaarprevalentie beroerte in huisartsenpraktijk 2021

Sla de grafiek Jaarprevalentie beroerte in huisartsenpraktijk 2021 over en ga naar de datatabel

Bron: Nivel Zorgregistratie eerste lijn

  • ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-codes K89 en K90

Beroerte vaker bij mannen en bij ouderen

In 2021 waren er naar schatting 521.500 mensen met een beroerte bekend bij de huisarts (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.), inclusief TIA Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen. (Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen.)). In de leeftijdsgroepen boven de 55 jaar  zijn er relatief meer mannen dan vrouwen met een beroerte. De prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) neemt sterk toe met de leeftijd. De jaarprevalentie betreft alle mensen die ergens in het jaar 2021 bekend waren bij de huisarts voor een beroerte. Deze mensen hoeven niet allemaal in 2021 contact te hebben gehad met de huisarts voor een beroerte.

Jaarprevalentie beroerte in huisartsenpraktijk 2011-2021

Sla de grafiek Jaarprevalentie beroerte in huisartsenpraktijk 2011-2021 over en ga naar de datatabel

Bron: Nivel Zorgregistraties eerste lijn

  • ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-code K89 en K90
  • ​Gestandaardiseerd naar de bevolking van Nederland in 2021
  • De absolute cijfers (niet-gestandaardiseerd) zijn zichtbaar in de tabelweergave.

Prevalentie beroerte laatste jaren constant

In de periode 2011-2017 is het aantal mensen met beroerte dat bekend was bij de huisarts (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.)) licht (ongeveer 15%) gestegen, voor zowel mannen als vrouwen. Sinds 2017 is het aantal gestabiliseerd. De trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie).
Het per jaar geschatte en ongecorrigeerde aantal mensen met beroerte dat bekend was bij de huisarts is voor mannen toegenomen van 180.400 in 2011 naar 266.300 in 2021. Voor vrouwen is het aantal toegenomen van 186.300 in 2011 naar 255.200 in 2021 (absolute aantallen zichtbaar in de tabelweergave).

Mogelijk lagere aantallen in 2020 en 2021 door COVID-19

In de jaren 2020 en 2021 zijn de cijfers over door huisartsen geregistreerde klachten en aandoeningen beïnvloed door de COVID-19-uitbraak en de daarvoor genomen landelijke maatregelen. Ook zijn de jaarcijfers mogelijk beïnvloed door de uitgestelde zorg in ziekenhuizen. In 2020 is het aantal nieuw geregistreerde gevallen en/of de prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) van een groot aantal klachten en aandoeningen afgenomen ten opzichte van het jaar 2019. Het is niet te achterhalen of deze klachten en aandoeningen daadwerkelijk minder voorkwamen in 2020 of dat de huisartsenpraktijk minder voor deze klachten werd bezocht (Nielen et al. 2021 Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021) (Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021)) ). Het totaal aantal ziekteregistraties lag in 2021, na een daling in 2020, weer op hetzelfde niveau als in 2019. Dit wijst erop dat de COVID-19-uitbraak minder invloed heeft gehad op de cijfers van 2021 (Heins et al. 2022 Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022) (Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022)) ).

Mogelijke verklaringen voor trends

Veranderingen in risicofactoren/determinanten, in diagnostiek en in zorg en behandeling voor beroerte kunnen hebben geleid tot veranderingen in voorkomen van de ziekte, opname(duur) en (ziekenhuis)sterfte van beroerte.

Tabel: Verklaringen voor trends in aantal mensen met een beroerte
Verandering Trend
Risicofactoren  
Stijging prevalentie van verhoogde bloeddruk door toename lichamelijke inactiviteit, toename overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2) Toename prevalentie
Dalende consumptie van groenten en fruit Toename prevalentie
Betere overleving coronaire hartziekten Toename prevalentie
Diagnostiek en behandeling
Toegenomen mogelijkheden diagnostische middelen (CT Computer tomography. Röntgentechniek waarbij een computerprogramma meerdere afbeeldingen van het lichaam combineert tot dwarsdoorsneden of driedimensionale beelden van organen/weefsels. (Computer tomography. Röntgentechniek waarbij een computerprogramma meerdere afbeeldingen van het lichaam combineert tot dwarsdoorsneden of driedimensionale beelden van organen/weefsels.), MRI Magnetic resonance imaging. Magnetische Resonantie Computer Tomografie. Een onschadelijke beeldvormende techniek waarmee dwarsdoorsneden van het lichaam kunnen worden gemaakt. Het maakt gebruik van de eigenschap van atoomkernen om onder invloed van radiogolven zelf energie uit te gaan stralen. (Magnetic resonance imaging. Magnetische Resonantie Computer Tomografie. Een onschadelijke beeldvormende techniek waarmee dwarsdoorsneden van het lichaam kunnen worden gemaakt. Het maakt gebruik van de eigenschap van atoomkernen om onder invloed van radiogolven zelf energie uit te gaan stralen.)), specifiekere diagnosen Beter onderscheid tussen hersenbloeding en herseninfarct: stijging aantal diagnosen hersenbloedingen en herseninfarcten, daling aantal diagnosen overige beroertes
Operatieve behandeling van ernstige vernauwing van de halsslagaders bij patiënten met een TIA Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen. (Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen.) of niet-invaliderend hartinfarct Halvering van risico op nieuwe beroerte en daling van aantal nieuwe beroertes
Zorg
Sneller opname in verpleeghuis Daling van gemiddelde opnameduur van een ziekenhuisopname met beroerte als ontslagdiagnose
Vaker opname en behandeling op stroke-unit (in plaats van op algemene afdeling van ziekenhuis) Daling van het aantal patiënten dat overlijdt of zorgafhankelijk blijft

  • J.W. Vanhommerig (NIVEL Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg))
  • M.J.J.C. Poos (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
  • A.M. Gommer, red. (RIVM)
  • C. Hendriks, red. (RIVM)
  • H.B.M. Hilderink (RIVM)