Definitie alcoholstoornis volgens de DSM-5
In Nederland vindt de classificatie van psychische stoornissen plaats met behulp van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5 (American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force. 2014American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force., Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5, Washington, D.C. (2014)). Deze stelt dat er sprake is van een stoornis in het gebruik van alcohol (alcoholstoornis) wanneer aan twee van de onderstaande criteria is voldaan. Er is sprake van een lichte stoornis als 2 of 3 van de 11 criteria in het afgelopen jaar aanwezig waren. Bij 3 of 4 criteria spreekt men van een matige stoornis in het gebruik van alcohol en bij 6 of meer van een ernstige stoornis.
Tabel: Criteria ter classificatie van alcoholstoornis
| A | Een problematisch patroon van alcoholgebruik dat leidt tot hevige beperkingen of lijden, zoals blijkt uit twee of meer van de volgende symptomen, die binnen een periode van een jaar optreden: |
| 1 | Alcohol wordt gebruikt in grotere hoeveelheden of langduriger dan de bedoeling was |
| 2 | Een sterke wens of vergeefse pogingen om het alcoholgebruik te verminderen en in de hand te houden |
| 3 | Er wordt veel tijd besteed aan activiteiten die nodig zijn om aan alcohol te komen, alcohol te gebruiken, of te herstellen van de effecten ervan |
| 4 | Hunkering, of een sterke wens of drang tot alcoholgebruik |
| 5 | Terugkerend alcoholgebruik, met als gevolg dat belangrijke verplichtingen niet worden nagekomen |
| 6 | Aanhoudend alcoholgebruik ondanks problemen die veroorzaakt of verergerd worden door de effecten van alcohol |
| 7 | Belangrijke activiteiten zijn opgegeven of verminderd vanwege het alcoholgebruik |
| 8 | Terugkerend alcoholgebruik in situaties waarin dit fysiek gevaar oplevert |
| 9 | Het alcoholgebruik wordt voortgezet ondanks weet te hebben dat een lichamelijk of psychisch probleem wordt veroorzaakt of verergerd door alcohol |
| 10 | Grotere hoeveelheden nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken (tolerantie) |
| 11 |
Het optreden van onthoudingsverschijnselen |
Verandering in classificatiesysteem voor psychische stoornissen
Vanaf januari 2017 is de DSM (Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Classificatie voor psychische stoornissen. De DSM is ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van de American Psychiatric Association.)-5 in gebruik genomen als handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. De cijfers die op VZinfo worden gepresenteerd over alcoholstoornissen naar leeftijd en geslacht en naar opleiding zijn gebaseerd op de criteria van de DSM-5. Tot 2023 werden de cijfers over alcoholstoornissen op VZinfo gebaseerd op onderzoek op basis van DSM-IV-stoornissen. Er zijn een aantal verschillen tussen de criteria van alcoholstoornissen in de DSM-5 en die in de DSM-IV.
Een belangrijk verschil is dat er in de DSM-5 geen onderscheid meer gemaakt wordt tussen alcoholmisbruik en alcoholafhankelijkheid. Dit waren in de DSM-IV afzonderlijke diagnoses, maar zijn in de DSM-5 samengenomen als ‘stoornis in het alcoholgebruik’. In VZinfo duiden we dit aan als 'alcoholstoornis'. Een andere verandering is de verwijdering van het criterium ‘terugkerende juridische problemen door het gebruik van alcohol’ en de toevoeging van een nieuw criterium ‘hunkering’ (‘craving’). De drempel voor de classificatie van alcoholstoornis in de DSM-5 is vastgesteld op twee of meer criteria in de periode van een jaar. In de DSM-IV was er een drempel van één of meer criteria voor de classificatie van alcoholmisbruik en drie of meer criteria in de periode van een jaar voor de classificatie van alcoholafhankelijkheid.