Integrale aanpak bij preventie van problematisch alcoholgebruik

Preventie van problematisch alcoholgebruik vindt plaats door een integrale aanpak, waarbij verschillende typen interventies in samenhang worden ingezet. Het belang van een integrale aanpak bij preventie van problematisch alcoholgebruik wordt onderstreept in het Nationaal Preventieakkoord. Maatregelen en interventies kunnen zowel landelijk als lokaal geïnitieerd worden.

Op Volksgezondheidenzorg.info hanteren we de indeling van typen interventies gebaseerd op de vier pijlers voor een integrale aanpak uit de Handreiking Gezonde Gemeente:

• Maatregelen gericht op de fysieke of sociale omgeving. Voorbeelden hiervan zijn maatregelen gericht op het beïnvloeden van sociale normen, het beperken van reclame en beperken van beschikbaarheid van alcohol. Ook gaat het hier om het creëren van een alcoholvrije omgeving, zoals een school of sportvereniging. In het Preventieakkoord worden een gezonde school- en sportomgeving expliciet benoemd en zijn doelen en acties geformuleerd over bijvoorbeeld expliciet alcoholbeleid en naleving van leeftijdsgrens voor het schenken van alcohol in school- of sportkantine.
• Regelgeving en handhaving. Hierbij gaat het om landelijke en lokale regels, wetgeving en handhavingsbeleid. In de Drank- en Horecawet is onder andere het vergunningenstelsel en de leeftijdsgrens van 18 jaar voor de verkoop van alcohol opgenomen. Daarnaast zijn er regels over openbaar dronkenschap, verstrekken van alcohol aan dronken personen, rijden onder invloed en alcoholreclame. Voor alcoholreclame geldt in Nederland, anders dan in de meeste andere lidstaten van de Europese Unie, geen wetgeving maar zelfregulering. Bij zelfregulering leggen alcoholproducenten zelf in codes vast wat volgens hen good practices zijn met betrekking tot alcoholreclame en zijn zij zelf verantwoordelijk voor de naleving van deze codes. In de Reclamecode voor alcoholhoudende dranken (de zogenaamde Alcoholcode) zijn op basis van zelfregulering afspraken gemaakt over verantwoorde alcoholmarketing. In het Preventieakkoord is afgesproken dat er een onafhankelijke evaluatie plaatsvindt van de Alcoholcode.
• Voorlichting en educatie). Hierbij gaat het om het vergroten van kennis en bewustwording van de risico's van alcoholgebruik. Voorlichting en educatie is niet alleen gericht op de gebruikers van alcohol, maar ook op bijvoorbeeld ouders, scholen, zorgprofessionals en horecaondernemers. Voorbeelden zijn publiekscampagnes zoals NIX18 en Ikpas/40 dagen geen druppel, schoolprogramma’s zoals Helder op school en e-learnings en trainingen voor zorgprofessionals of alcoholverstrekkers.
• Signalering, advies en ondersteuning. Hierbij gaat het om het vroegtijdig signaleren van problematisch alcoholgebruik en het ondersteunen van probleemdrinkers. Doelen zijn het voorkomen van alcoholverslaving, gezondheidsproblemen en schade aan de omgeving, en het stimuleren van matig drinken of stoppen met drinken. In 2019 wordt gestart met de oprichting van een platform vroegsignalering om te zorgen voor agendasetting, verspreiding van opgedane kennis en implementatie van screening en kortdurende interventies. Daarnaast biedt het platform ondersteuning aan partijen om hun rol in vroegsignalering optimaal in te vullen.