Incidentie van diverse zoönosen in Nederland verschilt sterk

Er zijn zoönosen die in Nederland veel voorkomen, zoals campylobacteriose, de ziekte van Lyme en ringworm. Ook zijn er zoönosen die weinig voorkomen, minder dan vijftig in Nederland opgelopen gevallen per jaar, zoals Hantavirusinfecties. Veel zoönoseverwekkers komen in Nederland niet voor, maar er kunnen wel gevallen zijn waarbij de ziekte in het buitenland is opgelopen, zoals hondsdolheid (rabiës) en MERS-CoV (een coronavirusinfectie die in het Midden-Oosten voorkomt). Tot slot zijn er zoönosen die nu nog sporadisch in Nederland voorkomen, maar waarvan de verwachting is dat deze in de komende decennia in prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) zullen toenemen. Voorbeelden van dergelijke ‘opkomende zoönosen’ zijn hazenpest (tularemie), waarvan na decennialange afwezigheid sinds 2011 enkele autochtone humane gevallen zijn vastgesteld, en de vossenlintworm (echinokokkose). Van een aantal zoönosen, die verschillen in ziekteverwekkers, overdrachtsroute, reservoir (diersoorten waarin de zoönoseverwekker zich kan vermenigvuldigen) en ziekteverschijnselen, is de geschatte incidentie Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief. (Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.) weergegeven in de tabel hiernaast.

Tabel: Incidentie diverse zoönosen

EZIPS (Emerging Zoonoses Information and Priority systems)

Trends in de tijd verschillen per zoönose

De trends van de diverse zoönosen in de tijd verschillen zeer. Zo nam het aantal voedselinfecties met Campylobacter toe tot 2013 en daalde daarna licht, terwijl het aantal Salmonella-infecties afneemt, met uitzondering van jaren met grote uitbraken zoals in 2012. Dit betrof een uitbraak met Salmonella Thompson besmette gerookte zalm waardoor plotseling het aantal salmonellose gevallen in dat jaar verdubbelde (de Jong et al. 2014de Jong, A., Hofhuis, A., Heck, M., van den Kerkhof, H., de Jonge, R., Hameryck, D., Nagel, K., van Vilsteren, G., van Beek, P., Notermans, D. W., Friesema, I. H. M., van Pelt, W, Large outbreak of Salmonella Thompson related to smoked salmon in the Netherlands, August to December 2012 (2014)). In 2014 werden 60 autochtone leptospirose gevallen gemeld, wat een bijna vijfvoudige toename is vergeleken met 2010-2013. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de hogere overlevingskans van knaagdieren en Leptospira (de bacterie die leptospirose veroorzaakt) door de voorafgaand milde winter, gevolgd door de warmste zomer sinds drie eeuwen.

Aantal gevallen nieuwe zoönosen stijgt

De verwachting dat de incidentie van een aantal opkomende zoönosen in Nederland, die tot enkele jaren geleden nog afwezig waren, zal toenemen. Zo zijn er inmiddels 3 gevallen van een Echinococcus multilocularis infectie bekend die hoogstwaarschijnlijk in Nederland zijn opgelopen. Deze vossenlintworm, die ernstige leverproblemen kan veroorzaken, wordt steeds vaker bij vossen gevonden. De verwachting is dat meer mensen de infectie zullen oplopen, maar door de lange incubatietijd van jaren wordt dit maar langzaam zichtbaar. Recent lijkt ook hazenpest endemisch aanwezig in Nederland. Diverse personen hebben via contact met geïnfecteerde hazen of via een insectenbeet de ziekte Tularemie opgelopen. De ziekte heeft diverse uitingsvormen, maar ontstoken lymfeklieren met hoge koorts is de meest voorkomende vorm. De verwachting is dat het aantal infecties met Francisella tularensis, de veroorzaker van hazenpest, de komende jaren zal toenemen.

Meer informatie

• Echinokokkose op www.rivm.nl
• Tularemie op www.rivm.nl