Vroegsignalering vastgelegd in zoönosestructuur

Om de vroegsignalering van 'opkomende' zoönosen en niet-meldingsplichtige zoönosen te verbeteren is in 2011 de 'zoönosestructuur' ingericht. Doel van deze risico-analysestructuur is dat signalen die op een (opkomende) zoönose Een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen. (Een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen.) kunnen duiden, worden herkend en dat tijdig actie wordt ondernomen. Verschillende partijen zijn betrokken in de zoönosestructuur. Deskundigen beoordelen de regionale, landelijke en internationale signalen van (mogelijke) zoönosen uit verschillende sectoren en dierreservoirs. Afhankelijk van de ernst van het signaal worden de benodigde acties bepaald door gespecialiseerde teams van deskundigen en adviseert een outbreak-managementteam (OMT-Z) de ministeries van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en EZ Ministerie van Economische Zaken (Ministerie van Economische Zaken) over maatregelen die kunnen worden genomen om verspreiding zoveel mogelijk te voorkomen (RIVM 2011RIVM, Landelijke advisering bij infectieziektedreigingen en -crises, Bilthoven (2011)). De zoönosestructuur is vergelijkbaar met de structuur voor de bestrijding van infectieziekten in het algemeen.

(Dieren)artsen, dierhouders en laboratoria hebben meldingsplicht

Meldingsplichtige zoönosen zijn zoönosen waarbij (afhankelijk van de regelgeving) bij een verdenking op of bevestiging van de ziekte binnen een bepaalde termijn een melding dient te worden gedaan aan een bevoegde autoriteit. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de meldingsplichtige zoönosen. Behandelend artsen en medisch microbiologische laboratoria zijn, op basis van de Wet Publieke Gezondheid (WPG) verplicht een aantal infectieziekten te melden bij de GGD Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst). Dierenartsen zijn, op basis van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren (GWWD Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (Gezondheids- en welzijnswet voor dieren)) verplicht een aantal dierziekten te melden bij de NVWA Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit). Wanneer de NVWA een veterinaire melding krijgt van een zoönose, meldt zij dit ook aan de betreffende GGD. De GGD kan indien nodig, daarop actie ondernemen en/of de NVWA vragen bronopsporing te doen in het kader van de volksgezondheid. In sommige gevallen zijn ook dierhouders of laboratoria verplicht melding te doen van een zoönose. Verder moeten bedrijfsartsen zoönosen opgelopen tijdens het werk melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Naast de meldingsplicht die de Wpg Wet publieke gezondheid (Wet publieke gezondheid) oplegt aan artsen moet onder de Wpg ook het hoofd van een instelling waar kwetsbare groepen mensen verblijven (verzorgingshuis, kinderopvang, enz.), een melding bij de GGD doen wanneer zich een ongewoon aantal patiënten voordoet met klachten waarbij een infectieziekte kan worden vermoed (zoals diarree of huiduitslag).

Tabel: Meldingsplicht zoönosen (bron: Staat van  Zoönosen, 2021)

* Opgenomen in Staat van Zoönosen 2021, H2 Trends