Prevalentie zorginfecties in ziekenhuizen is 5,6 per 100 patiënten

In het prevalentieonderzoek PREZIES Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) werd in 2021 de puntprevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.) van zorginfecties vastgesteld op gemiddeld 5,6 zorginfecties per 100 beoordeelde patiënten (95% BI Het 95% betrouwbaarheidsinterval. Het interval waarvan we met 95% zekerheid mogen aannemen dat de werkelijke waarde van de bestudeerde parameter erin ligt. Hoe smaller het betrouwbaarheidsinterval, des te preciezer de schatting van de waarde van de bestudeerde parameter. (Het 95% betrouwbaarheidsinterval. Het interval waarvan we met 95% zekerheid mogen aannemen dat de werkelijke waarde van de bestudeerde parameter erin ligt. Hoe smaller het betrouwbaarheidsinterval, des te preciezer de schatting van de waarde van de bestudeerde parameter.): 5,1-6,2 per 100) (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)). Zorgverleners (voornamelijk deskundigen infectiepreventie) beoordeelden in dat jaar 7.333 patiënten en registreerden bij 382 patiënten in totaal 413 ziekenhuisinfecties. Bij sommige patiënten werd dus meer dan één zorginfectie gerapporteerd. In 2021 waren de meest voorkomende zorginfecties postoperatieve wondinfecties (POWI Postoperatieve wondinfecties (Postoperatieve wondinfecties)’s), infecties van de onderste luchtwegen (inclusief COVID-19), sepsis Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. (Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. ) en urineweginfecties.

Deze cijfers gelden voor ziekenhuizen die deelnemen aan PREZIES, een landelijk surveillancenetwerk voor zorginfecties in ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra. Twee maal per jaar wordt in één maand de prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) van zorginfecties gemeten. In 2021 namen in totaal 24 ziekenhuisinstellingen met 28 ziekenhuislocaties deel. Het gaat om infecties die aanwezig zijn of worden behandeld op het moment van de meting.  Vergeleken met de jaren 2017-2019 was het aantal geïncludeerde patiënten in 2021 en vooral ook 2020 laag. Het lage aantal in 2020 is te verklaren door de COVID-19 pandemie, waardoor de ziekenhuizen andere prioriteiten hadden in de surveillance periodes (maart en oktober). In 2021 is het aantal deelnemende ziekenhuizen en het aantal geïncludeerde patiënten weer toegenomen ten opzichte van 2020.

Verschillen in prevalentie zorginfecties tussen typen ziekenhuizen

De prevalentie van zorginfecties verschilt tussen de verschillende typen ziekenhuizen. In 2021 is de gemiddelde prevalentie van zorginfecties in basisziekenhuizen 3,8%, in topklinische ziekenhuizen 5,8%, en in universitair medische centra (UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum)’s) 9,3%. Dit verschil wordt deels veroorzaakt door verschillen in patiëntenpopulatie; een UMC heeft bijvoorbeeld een andere patiëntenpopulatie dan een basisziekenhuis (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)).

Zorginfecties ontstaan tijdens of in aansluiting op verblijf in zorginstelling

Zorginfecties zijn infecties die ontstaan tijdens of in aansluiting op het verblijf of behandeling in een zorginstelling (ziekenhuis, zelfstandig behandelcentrum, verpleeghuis) (Smid et al. 2013Smid, E. A., Hopmans, T. E. M., de Greeff, S. C., Koek, M. B. G., Daling van de prevalentie van zorginfecties in ziekenhuizen (2013)). De zorginfecties zijn vaak het gevolg van invasieve handelingen, zoals operaties die plaatsvinden in een zorginstelling of het gebruik van medische hulpmiddelen, waaronder katheters, en/of van de verminderde weerstand van de patiënt.

Zorginfecties komen het vaakst voor bij patiënten ouder dan 50 jaar en op intensive care 

Het voorkomen van zorginfecties in 2021 was het hoogst bij patiënten ouder dan 50 jaar en bij patiënten op de afdeling intensive care. Ten tijde van de PREZIES Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) registratie in 2021 werd 23% van de zorginfecties bij patiënten op de intensive care vastgesteld, terwijl slechts 8,3% van het totaal aantal patiënten op de intensive care afdeling werd verpleegd (inclusief neonatale intensive care afdelingen) (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)).

Prevalentie zorginfecties in ziekenhuizen tussen 2017 en 2021 gelijk gebleven

De puntprevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.) van zorginfecties in de ziekenhuizen die aan PREZIES Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) deelnemen, is in de periode 2017-2021 gelijk gebleven (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)). De stijging van de prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) in 2020 is daarop een uitzondering. Het jaar 2020 is echter niet representatief  ten opzichte van de andere jaren. Dit komt door het relatief klein aantal deelnemers in 2020 en ook was de patiëntenpopulatie anders. Zo kreeg in 2020 een relatief hoog percentage patiënten medische hulpmiddelen (zowel bij COVID-19 als non-COVID-19 patiënten). Mogelijk speelt het afschalen van de reguliere zorg hierbij ook een rol. Het lage aantal deelnemers in 2020 lijkt te verklaren door COVID-19, waardoor de ziekenhuizen andere prioriteiten hadden in de surveillance periodes (maart en oktober) (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023); RIVM 2021RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2016 t/m 2020: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen., Bilthoven (2021)).

Prevalentie zorginfecties in periode 2007-2016 gedaald

In de periode 2007-2016 daalde het aantal zorginfecties significant met 3% per jaar (Hopmans et al. 2019Hopmans, T. E. M., Smid, E. A., Wille, J.C., van der Kooi, T. I. I., Koek, M. B. G., Vos, M. C., Geerlings, S. E., de Greeff, S. C., Trends in prevalence of healthcare-associated infections and antimicrobial use in hospitals in the Netherlands: 10 years of national point-prevalence surveys. (2019)). Hierbij was gecorrigeerd voor een daling in opnameduur en een daling in het aandeel patiënten met een chirurgische ingreep. Aan de daling in het aantal zorginfecties lijkt nu een eind te zijn gekomen. 

Prevalentie van meest voorkomende zorginfecties tussen 2017 en 2021 niet veranderd

Tussen 2017-2021 is de prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) van postoperatieve wondinfecties (POWI Postoperatieve wondinfecties (Postoperatieve wondinfecties)), luchtweginfecties (LWI), sepsis Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. (Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. )/bacteriëmieën en urineweginfecties (UWI Urineweginfectie (Urineweginfectie)) niet veranderd (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)).