Ruim 1,8 miljoen mensen met nek- en rugklachten bekend bij de huisarts

In 2022 waren er naar schatting 1.851.700 mensen bekend bij de huisarts met de diagnose nek- en rugklachten: 787.500 mannen en 1.064.100 vrouwen (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.)). Dit komt overeen met 89,5 per 1.000 mannen en 119,5 per 1.000 vrouwen. Door afronding wijkt het totaal aantal personen met de diagnose iets af van de som van het aantal mannen en vrouwen. Op alle leeftijden komen nek- en rugklachten vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het aantal mensen met de ziekte neemt toe met de leeftijd. Nek- en rugklachten omvatten een aantal diagnosecategorieën: acuut, langdurig en chronisch. Van de 1,85 miljoen mensen die bij de huisarts bekend waren met nek- en rugklachten hadden er ongeveer 800.300 langdurige of chronische klachten. De jaarprevalentie betreft alle mensen die ergens in het jaar 2022 bekend waren bij de huisarts met een van de diagnosecategorieën voor nek- of rugklachten. Deze mensen hoeven hiervoor niet allemaal in 2022 contact te hebben gehad met de huisarts. 

Rugklachten meest voorkomende aandoening

Zowel bij mannen als bij vrouwen is rugsymptomen/-klachten (ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-code L02) de meest voorkomende klacht. Voor alle type klachten geldt dat er meer vrouwen zijn met deze klachten dan mannen. Mensen kunnen één of meerdere klachten hebben. Bij het eerder gepresenteerde totaal aantal mensen met nek- en rugklachten tellen mensen met meer dan één klacht maar één keer mee.

Hernia meest voorkomende specifieke rugklacht

De meest voorkomende specifieke rugklacht is de zogenoemde hernia nuclei pulposi (HNP Hernia nuclei pulposi (hernia) (Hernia nuclei pulposi (hernia))). In 90-98% van de gevallen zit een HNP in de lage rug (ter hoogte van de ruggenwervels L4-L5 of L5-S1). De belangrijkste kenmerken van een HNP zijn uitstralende pijn in het onderbeen en/of verlies van gevoel en kracht in het onderbeen.

Bijna 562.000 nieuwe gevallen van rugklachten

In 2022 waren er 561.900 nieuwe gevallen van rugsymptomen/-klachten: 232.400 mannen en 329.500 vrouwen. Het is daarmee de meest voorkomende diagnosecategorie voor nek- en rugklachten. Mensen kunnen één of meerdere klachten hebben en dus voor meerdere diagnosecategorieën bij de huisarts komen, bijvoorbeeld zowel voor rugklachten (ICPC-code L02) als voor lage-rugpijn (ICPC-code L03). Daarnaast kunnen mensen ook meerdere keren voor dezelfde klacht in één jaar meetellen. Dit geldt alleen voor de acute klachten.

Tabel: Nek- en rugklachten naar type 2022.

Bron: Nivel Zorgregistraties eerste lijn

Prevalentie nek- en rugklachten vrijwel constant in periode 2011-2022

In de periode 2011-2022 was het totaal aantal mensen met langdurige of chronische nek- en rugklachten dat bekend was bij de huisarts (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.)) vrijwel constant, voor zowel mannen als vrouwen. Deze trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie). Wanneer we onderscheid maken naar type en locatie van de klachten dan zien we in dezelfde periode een afname van mensen met klachten aan de halswervels (cervicale wervelkolom), waaronder nekhernia. Het aantal mensen met klachten door slijtage van de tussenwervelschijven (artrose/spondylose van de wervelkolom) is juist toegenomen. 
Het per jaar geschatte en ongecorrigeerde totaal aantal mensen met langdurige/chronische nek- en rugklachten dat bekend was bij de huisarts is voor mannen toegenomen van 294.500 in 2011 naar 328.600 in 2022. Voor vrouwen is dit aantal toegenomen van 410.600 in 2011 naar 471.800 in 2022 (absolute aantallen zichtbaar in de tabelweergave). De aantallen in 2020 en 2021 zijn mogelijk beïnvloed door de landelijke maatregelen en/of uitgestelde zorg die verband houden met de COVID-19-uitbraak (Nielen et al. 2021 Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021) (Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021)) ;Heins et al. 2022 Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022) (Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022)) ).

Minder acute gevallen van nek- en rugklachten geregistreerd in 2020 en 2021

In de periode 2011-2019 was het totaal aantal acute nek- en rugklachten dat door de huisarts is geregistreerd vrijwel constant, voor zowel mannen als vrouwen. Deze trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie). Wanneer we onderscheid maken naar type en locatie van de klachten dan zien we in dezelfde periode een afname van het aantal gevallen van acute lage rugpijn (zonder uitstraling). Van andere acute rugklachten is het aantal  gevallen juist iets toegenomen. Het aantal geregistreerde acute nek- en rugklachten was in jaren 2020 en 2021 beduidend kleiner dan in de daaraan voorafgaande jaren.
In de periode 2011-2019 registreerde de huisarts per jaar gemiddeld 669.000 mannen en 936.000 vrouwen met acute nek- en rugklachten (niet gestandaardiseerd). In 2020 was het geregistreerde aantal acute nek- en rugklachten bij mannen naar schatting 588.200 en bij vrouwen 796.600 (absolute aantallen zichtbaar in de tabelweergave). De aantallen in 2020 en 2021 zijn mogelijk beïnvloed door de landelijke maatregelen en/of uitgestelde zorg die verband houden met de COVID-19-uitbraak (Nielen et al. 2021 Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021) (Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021)) ;Heins et al. 2022 Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022) (Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022)) ).