Wijzigingsdatum 02-10-2024

Op deze pagina

Oorzaken hoge bloeddruk

Kleine variaties in bloeddruk zijn normaal

De bloeddruk varieert gedurende de dag. ’s Nachts is de bloeddruk het laagst. De bloeddruk stijgt ’s morgens bij het ontwaken en daalt in de loop van de dag. Aan het einde van de dag stijgt deze weer wat. De bloeddruk stijgt ook tijdens het sporten of bij stress, heftige emoties of pijn. Dit zijn normale fysiologische variaties (Schutte et al. 2022 Schutte, A.E., Kollias, A., Stergiou, G.S., Blood pressure and its variability: classic and novel measurement techniques (2022) (Schutte, A.E., Kollias, A., Stergiou, G.S., Blood pressure and its variability: classic and novel measurement techniques (2022)) ).

Ouderen hebben vaker een hoge bloeddruk dan jongeren

Het risico op een hoge bloeddruk (hypertensie hoge bloeddruk (hoge bloeddruk )) neemt toe met de leeftijd (Mann 2023 Mann, J.F.E., Patient education: High blood pressure in adults (Beyond the Basics) (2023) (Mann, J.F.E., Patient education: High blood pressure in adults (Beyond the Basics) (2023)) ). In de loop van het leven neemt bij veel mensen de stijfheid van bloedvaten toe door beschadiging van de vaatwand of door atherosclerose (aderverkalking). Deze stijvere bloedvaten zijn minder goed in staat om de pompkracht die bij iedere hartslag wordt opgebouwd over het lichaam te verdelen: dit resulteert in een hogere bloeddruk (NHG 2019 NHG, NHG-Richtlijnen: Cardiovasculair risicomanagement, Utrecht (2019) (NHG, NHG-Richtlijnen: Cardiovasculair risicomanagement, Utrecht (2019)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ).

Primaire en secundaire hypertensie

Hypertensie wordt onderverdeeld in primaire (of essentiële) hypertensie en secundaire hypertensie. Secundaire hypertensie is het gevolg van een aandoening, zoals een nierziekte of obstructief slaapapneu syndroom. Maar een klein gedeelte van de mensen met een hoge bloeddruk heeft secundaire hypertensie. De meeste mensen met een hoge bloeddruk hebben primaire hypertensie. Bij hen is de hoge bloeddruk het gevolg van meerdere factoren die elkaar beïnvloeden, zoals het verouderingsproces, genetische factoren en verschillende leefstijl- en omgevingsfactoren (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ). Zie onderstaande tabellen voor een overzicht van de risicofactoren voor primaire hypertensie en oorzaken van secundaire hypertensie.

Tabel: Risicofactoren voor het ontwikkelen van primaire hypertensie

Persoonsgebonden factoren

Leeftijd

Lichaamsgewicht

Leefstijlfactoren

Voeding

Beweging

Alcohol

Roken

Slaap

Chronische stress

Omgevingsfactoren

Luchtverontreiniging

Geluid

 

Tabel: oorzaken van secundaire hypertensie

Hormoongerelateerd

Primair hyperaldosteronisme (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Door een overproductie van het hormoon aldosteron in de bijnieren stijgt de bloeddruk.

Syndroom van Cushing (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Het syndroom van Cushing ontstaat als gevolg van langdurige blootstelling aan glucocorticoïd hormonen, zoals cortisol, waardoor o.a. de bloeddruk stijgt.

Feochromocytoom en paraganglioom (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Een feochromocytoom is een tumor van het bijniermerg dat te veel stresshormonen (adrenaline en noradrenaline) produceert. Als de tumor zich buiten de bijnier voorkomt, heet het een paraganglioom. Door de overproductie van stresshormonen stijgt de bloeddruk.

Nieren

Renale hypertensie (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) , door:

  • Atherosclerose Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming. (Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming.)
  • Fibromusculaire dysplasie

Door vernauwing van de nierslagaders krijgen de nieren onvoldoende bloed. Hierdoor produceren de nieren extra renine (hormoon), waardoor de bloeddruk stijgt.

Aandoeningen aan het nierparenchym (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Nierparenchymaandoeningen omvatten een groep aandoeningen die het functionele deel van de nieren aantasten. Hierdoor wordt o.a. de bloeddrukregulatie wordt verstoord.

Vaataandoening

Stenose Vernauwing van een kanaal (darm, bloedvat) of opening. (Vernauwing van een kanaal (darm, bloedvat) of opening.) van aorta (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Door een stenose van de thoracale of abdominale aorta krijgen de nieren minder bloed. Hierdoor produceren de nieren extra renine (hormoon), waardoor de bloeddruk stijgt.

Coarctatio aortae (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Dit is een aangeboren afwijking waarbij een deel van de aortaboog is vernauwd. Hierdoor krijgen o.a. de nieren te weinig bloed, wat zorgt voor extra renine (hormoon) productie, waardoor de bloeddruk stijgt.

Overig

Obstructief slaapapneu syndroom (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ; Unger et al. 2020 Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020) (Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020)) )

Meerdere pathofysiologische mechanismen, zoals zuurstoftekort tijdens nachtelijke ademstops, verhogen de kans op een hoge bloeddruk bij obstructief slaapapneu syndroom.

Genetische aandoening (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023))

Bijvoorbeeld familiaire autosomaal dominante hypertensie met brachydactylie (korte vingers/tenen).

Hoge bloeddruk in de familie

De hoogte van iemands bloeddruk is gedeeltelijk genetisch bepaald. In sommige families komt een hoge bloeddruk vaker voor dan in andere. Met uitzondering van een klein aantal zeldzame syndromen, is de oorzaak van deze erfelijke aanleg meestal gelegen in een groot aantal genen, die afzonderlijk slechts een klein effect hebben (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ).

Hoge bloeddruk door glycyrrhizine

Zoethout, zoethoutthee, drop en producten met dropsmaak bevatten de bloeddrukverhogende stof glycyrrhizine. De gevoeligheid hiervoor wisselt van persoon tot persoon. Het eten van grote hoeveelheden producten met glycyrrhizine kan leiden tot een hoge bloeddruk. Het advies is om de consumptie hiervan te beperken en in geval van bewezen hoge bloeddruk volledig te staken (Glycyrrhizine | Voedingscentrum).

Gevolgen hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk risicofactor voor hart- en vaatziekten

Patiënten met een langdurige hoge bloeddruk hebben een hoger risico op een aantal aandoeningen. Zo geeft hypertensie een verhoogd risico op verschillende hart- en vaatziekten, zoals een coronaire hartziekten, een beroerte en hartfalen Hartfalen (decompensatio cordis) is het best te omschrijven als een klinisch syndroom dat bestaat uit een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. (Hartfalen (decompensatio cordis) is het best te omschrijven als een klinisch syndroom dat bestaat uit een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. ) (WHO 2023 WHO, Global report on hypertension: the race against a silent killer (2023) (WHO, Global report on hypertension: the race against a silent killer (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ; Unger et al. 2020 Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020) (Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020)) ). Daarnaast hebben mensen met een hoge bloeddruk een hoger risico om chronische nierschade te ontwikkelen (Burnier & Damianaki 2023 Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023) (Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ; Unger et al. 2020 Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020) (Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020)) ). De risico’s op deze aandoeningen nemen verder toe door interactie met andere risicofactoren zoals een hogere leeftijd, roken, ongezonde voeding, alcoholgebruik en lichamelijke inactiviteit (NHG et al. 2019 NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019) (NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)) ). Hypertensie geeft ook een hoger risico op vroegtijdige sterfte (WHO 2023 WHO, Global report on hypertension: the race against a silent killer (2023) (WHO, Global report on hypertension: the race against a silent killer (2023)) ). Zie onderstaande tabel voor een niet-uitputtend overzicht van aandoeningen die het gevolg kunnen zijn van hypertensie.

Tabel: Ziekten en aandoeningen als gevolg van hypertensie

Hoofdgroep

Specifieke aandoening

Hart- en vaatstelsel

Coronaire hartziekten, beroerte, hartfalen (Burnier & Damianaki 2023 Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023) (Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ; Unger et al. 2020 Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020) (Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020)) ; WHO 2023 WHO, Global report on hypertension: the race against a silent killer (2023) (WHO, Global report on hypertension: the race against a silent killer (2023)) ), hartritmestoornissen (Burnier & Damianaki 2023 Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023) (Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ), perifeer arterieel vaatlijden (Burnier & Damianaki 2023 Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023) (Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023)) ; davies 2023 davies, M.G., Patient education: Peripheral artery disease and claudication (Beyond the Basics) (2023) (davies, M.G., Patient education: Peripheral artery disease and claudication (Beyond the Basics) (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ), aneurysma van de aorta (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Nieren

Chronische nierschade, nierfalen (Burnier & Damianaki 2023 Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023) (Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ; Unger et al. 2020 Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020) (Unger, T., Borghi, C., Charchar, F., Khan, N.A., Poulter, N.R., Prabhakaran, D., Ramirez, A., Schlaich, M., Stergiou, G.S., Tomaszewski, M., Wainford, R.D., Schutte, A.E., International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines (2020)) )

Hersenen

Cognitieve achteruitgang, dementie (Burnier & Damianaki 2023 Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023) (Burnier, M., Damianaki, A., Hypertension as Cardiovascular Risk Factor in Chronic Kidney Disease (2023)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Ogen

Retinopathie, glaucoom Kenmerkt zich door een verlies van zenuwvezels van het netvlies. In ongeveer 70% van de gevallen is er sprake van een verhoogde oogboldruk. (Kenmerkt zich door een verlies van zenuwvezels van het netvlies. In ongeveer 70% van de gevallen is er sprake van een verhoogde oogboldruk. ) (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) )

Overig

Ernstiger verloop COVID-19 infectie (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ; WHO 2021 WHO, Hypertension and COVID-19 (2021) (WHO, Hypertension and COVID-19 (2021)) )

Hoge bloeddruk bij vrouwen

Risicofactoren en gevolgen hypertensie specifiek voor vrouwen

Vrouwen hebben specifieke risicofactoren voor het ontwikkelen van een hoge bloeddruk. Zo kan bijvoorbeeld het gebruik van een anticonceptiepil met oestrogeen de bloeddruk met gemiddeld 5 mmHg verhogen. Een anticonceptiepil met alleen progestagenen hebben geen significant effect op de bloeddruk (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ). Daarnaast hebben vrouwen met een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap (zwangerschapshypertensie) een grotere kans om later in hun leven een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten te krijgen (NHG et al. 2019 NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019) (NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)) ; Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ). Verder verdubbelt het risico op een hoge bloeddruk voor vrouwen na de overgang (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ). Tot slot lijkt het erop dat vrouwen bij lagere systolische bloeddrukwaarden dan mannen een verhoogd risico hebben op cardiovasculaire ziekten, zoals een hartinfarct, een beroerte en hartfalen. Ook lijkt hypertensie een grotere risicofactor te zijn voor dementie en cognitieve achtergang bij vrouwen dan bij mannen (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ).

Leefstijlaanpassingen

Gezonde leefstijlveranderingen verlagen de bloeddruk

Een gezonde leefstijl draagt bij aan het voorkomen of verlagen van een hoge bloeddruk. Daarnaast verlagen veel gezonde leefstijlaanpassingen ook het risico op hart- en vaatziekten, onafhankelijk van het verlagen van de bloeddruk (Mancia & Kreutz 2023 Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023) (Mancia, G., Kreutz, R., 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Associat (2023)) ). Van de volgende leefstijlaanpassingen is bewezen dat ze de bloeddruk kunnen verlagen:

In 2015 bracht de Gezondheidsraad de ‘Richtlijnen goede voeding’ uit, waarin zij concludeerden dat bepaalde voedingsmiddelen bijdragen aan het verlagen van de bloeddruk:

  • Het eten van minstens 400 gram groenten en fruit per dag. De richtlijn raadt aan tenminste 200 gram groente en 200 gram fruit per dag te eten.
  • Het eten van minstens 90 gram volkoren producten (de vezels in volkoren producten hebben een gunstig effect op de bloeddruk).
  • Het drinken van 3-5 koppen thee per dag.
  • Het niet drinken van alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.

  • Het nuttigen van minder dan 6 gram natriumzout per dag. Mensen met een hoge bloeddruk worden geadviseerd natriumzout door kaliumzout te vervangen. Voor de algemene bevolking geldt dat bij een voldoende inname van groente, fruit, peulvruchten, noten en volkorenproducten de inname van kalium adequaat is.

Er zijn diverse voedingspatronen waarvan is aangetoond dat ze de bloeddruk verlagen. Deze voedingspatronen bevatten bovenstaande voedingsmiddelen. Voorbeelden zijn het mediterrane voedingspatroon, het Amerikaanse ‘Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH)’ en vegetarische voedingspatronen. Deze patronen worden allen gekenmerkt doordat ze minder dierlijke en meer plantaardige voedingsmiddelen bevatten. (Gezondheidsraad 2015 Gezondheidsraad, Richtlijnen goede voeding 2015, Den Haag (2015) (Gezondheidsraad, Richtlijnen goede voeding 2015, Den Haag (2015)) ).

  • W.M.M. Verschuren (RIVM)
  • V. Hermans, red (RIVM)