Ontmoedigen van drugsgebruik via verschillende methoden
Preventie beoogt het gebruik van drugs te voorkomen en verminderen, het eerste gebruik uit te stellen en problematisch gebruik en daarmee samenhangende risico's voor de gebruiker en de omgeving te voorkomen en verminderen (harm reduction). De Nederlandse aanpak is zowel algemeen als toegespitst op specifieke middelen en gebeurt via een combinatie van verschillende interventiemethoden:
- regelgeving, handhaving en beleid
- voorlichting en educatie
- signalering, advies en stopondersteuning vanuit de zorg
- beïnvloeden van de sociale en fysieke omgeving
Opiumwet reguleert verkoop en bezit van drugs
Het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) stelt de Opiumwet op en het ministerie van Veiligheid en Justitie is belast met de handhaving ervan. In de Opiumwet zijn de belangrijkste algemene bepalingen over bezit, handel, verkoop en productie van drugs vastgelegd. In deze wet wordt onderscheid gemaakt tussen drugs met een onaanvaardbaar risico voor de volksgezondheid, zoals heroïne en amfetamine en drugs met minder risico's, zoals cannabis en paddo’s. Daarnaast zijn er allerlei wettelijke bepalingen voor horecaondernemers, coffeeshophouders en organisatoren van evenementen.
Geïntegreerde leefstijlcampagnes voor roken, alcohol en drugs
In Nederland worden leefstijlcampagnes met betrekking tot drugs sinds najaar 2010 geïntegreerd met de leefstijlthema’s roken en alcohol. De leefstijlcampagnes en voorlichtingsprojecten zijn vooral gericht op jongeren en/of hun ouders/verzorgers. De voorlichting wordt vaak aangeboden op plekken waar jongeren veel komen zoals school, uitgaansleven en jongerenwerk. Internet is een medium wat in toenemende mate wordt gebruikt. Naast informatieve sites (zoals drugsinfo.nl en drugsenuitgaan.nl) is er aanbod van online zelfhulp, met en zonder structureel contact met een behandelaar.
Vroegsignalering en toeleiding naar preventie en zorg door professionals
Een essentieel onderdeel in de preventieketen van drugsgebruik is vroegsignalering. Ouders en professionals (zoals medewerkers op scholen, in de zorg, het welzijnswerk of de horeca) spelen een belangrijke rol bij het vroegtijdig onderkennen van (problematisch) drugsgebruik. De professionals kunnen adviseren over en doorverwijzen naar geschikt hulpaanbod.
Harm reduction activiteiten beogen schade drugsgebruik te beperken
Nederland kent verschillende interventies gericht op het beperken van de risico's van drugsgebruik voor de gebruiker en de omgeving (‘harm reduction’).
- testservices: gebruikers van uitgaansdrugs zoals ecstacy kunnen hier hun drugs anoniem en gratis laten testen. Deze services beogen twee doelen: informeren van gebruikers over de risico's van drugs én monitoren van de kwaliteit van de drugs om adequaat te kunnen reageren wanneer er gevaarlijke drugs op de markt verschijnen (zie: drugs-test.nl en drugsenuitgaan.nl).
- spuitomruil: Injecterende gebruikers kunnen hun gebruikte spuiten gratis omruilen voor nieuwe steriele spuiten. Het doel hiervan is het tegengaan van gezamenlijk gebruik van spuiten en daarmee het verminderen van de kans op onderlinge besmetting met hiv (Human immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus)), hepatitis B en C.
- gebruiksruimten, hostels, lotgenotencontact en allerlei gezondheidsprogramma’s voor veel voorkomende infectieziekten bij drugsgebruikers, zoals hepatitis B.
- preventieve interventies gericht op het voorkomen van negatieve sociale gevolgen van drugsgebruik. Deze interventies richten zich voornamelijk op de preventie van schooluitval, dakloosheid en kindermishandeling (Hammink et al. 2012Hammink, A., Altenburg, M., Schrijvers, C., De sociale gevolgen van verslaving. Een state of the art studie naar verstoring van sociale relaties, schooluitval, dakloosheid, schulden en huiselijk geweld als gevolg van alcohol- of drugsverslaving., Rotterdam (2012)).