In 2024 kregen 578 mensen longontsteking door legionella

In 2024 waren er in totaal 590 meldingen van een infectie door de legionellabacterie, ook wel bekend als legionellose. Hiervan vielen 578 meldingen (98,0%) onder de Europese casusdefinitie van legionellapneumonie (longontsteking door de legionellabacterie, ook wel veteranenziekte genoemd). Het merendeel van de patiënten was ouder dan 50 jaar en man (Terugblik surveillance legionellose in Nederland in 2024 | RIVM). Daarnaast hebben mensen met aandoeningen aan de luchtwegen, zoals COPD Chronic obstructive pulmonary disease (Chronische obstructieve longziekten) (Chronic obstructive pulmonary disease (Chronische obstructieve longziekten)), mensen met een lagere afweer en rokers een grotere kans op longontsteking door legionella (Reukers et al., 2024 Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024) (Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024))). Normaal gesproken worden in de zomerperiode de meeste patiënten gemeld en ook in 2024 was dit het geval. Voor de actuele situatie rond legionella, zie: Actueel - legionella | RIVM

Legionellapneumonie is een meldingsplichtige ziekte

Artsen melden patiënten gediagnosticeerd met legionellose aan de GGD Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst ), die de meldingen doorgeeft aan het RIVM. De gemelde gevallen zijn een onderschatting van het werkelijk aantal gevallen, omdat artsen niet bij alle patiënten met longontsteking uitgebreid diagnostiek inzetten en er gevallen van legionellapneumonie gemist worden. Ook kan de verwekker van de longontsteking niet altijd achterhaald worden.

Aantal meldingen van legionellapneumonie in 2024 lager dan in 2023

Het aantal meldingen van legionellapneumonie was in 2024 redelijk vergelijkbaar met de jaren 2017-2020, maar beduidend lager dan in 2023 (Terugblik surveillance legionellose in Nederland in 2024 | RIVM). In 2023 was het aantal meldingen (899) van legionellapneumonie uitzonderlijk hoog. Dit hoge aantal was mogelijk gerelateerd aan de weersomstandigheden tijdens de zomer van 2023. Deze was warm en zonnig, maar er viel ook meer regen dan normaal in deze periode. Deze weersomstandigheden verklaren mogelijk de piek in het aantal meldingen in de zomer, omdat legionellabacteriën bij warm, vochtig, bewolkt weer langer kunnen overleven in de lucht en daardoor verder kunnen verspreiden naar de omgeving (Terugblik surveillance legionellose in Nederland in 2023 | RIVM). 

Aantal meldingen tussen 2013 en 2024 bijna verdubbeld

In 2024 is het totaal aantal meldingen van longontsteking door legionella (578 gevallen) bijna verdubbeld ten opzichte van 2013 (308 gevallen) (Terugblik surveillance legionellose in Nederland in 2024 | RIVM). Deze toename is vooral te verklaren door een toename van het aantal patiënten dat de infectie in Nederland heeft opgelopen, vooral in de zomermaanden. Het aantal gevallen dat waarschijnlijk tijdens een buitenlandse reis is opgelopen, laat geen duidelijke stijgende trend zien over de jaren (Reukers et al., 2024 Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024) (Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024))). 

Verklaringen voor toename van in Nederland opgelopen gevallen

Vergrijzing en bevolkingsgroei verklaren 13% van de toename tussen 2013 en 2022 van patiënten die legionellapneumonie binnen Nederland hebben opgelopen. Een belangrijke andere verklaring voor de stijging van in Nederland opgelopen gevallen lijken de weersomstandigheden te zijn. Er zijn namelijk meer meldingen geweest in de jaren met warmere en nattere zomers. Bij warm en vochtig weer kan de bacterie goed groeien en langer overleven in de lucht en zich daardoor verder verspreiden (Reukers et al., 2024 Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024) (Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024))).  Waarschijnlijk spelen vooral omgevingsbronnen hierbij een grote rol . Bekende bronnen in de omgeving die eerder uitbraken hebben veroorzaakt zijn natte koeltorens en afvalwaterzuiveringsinstallaties. Het is echter nog onduidelijk hoe groot de bijdrage van de verschillende omgevingsbronnen is en of er mogelijk nieuwe omgevingsbronnen zijn die we nog niet in beeld hebben. 

Aantal meldingen sterker gestegen in leeftijdsgroep 50 jaar en ouder

Het aantal meldingen per 100.000 inwoners van longontsteking door legionella opgelopen in Nederland is tussen 2013 en 2024 in alle leeftijdsgroepen toegenomen. In de leeftijdsgroepen vanaf 50 jaar en ouder is het aantal meldingen per 100.000 het meest toegenomen (Reukers et al., 2024 Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024) (Reukers, D.F.M, Bartels, Mulder, Berry, D.S.F., Euser, Laarman, van den Berg, van Gageldonk-Lafeber, A.B., Brandsema, P.S., Surveillance van legionellose in Nederland. Overzicht van clusters, bronnen en omgevingsfactoren tussen 2013-2022. RIVM-rapport 2024-0036, Bilthoven (2024))). Ten opzichte van 2023, is de incidentie Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief. (Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.) in 2024 in alle leeftijdsgroepen afgenomen.