Diverse risicoverhogende factoren voor prostaatkanker

Er zijn diverse factoren die de kans op het ontstaan van prostaatkanker verhogen. Hieronder staan de risicofactoren weergeven (Sharma et al. 2016Sharma, M., Lawson, J., Karunanayake, C., Dosman, J. A., Punam, P., Prostate Cancer, Farming and Other Risk Factors: A Mini Review (2016); Rawla 2019Rawla, P., Epidemiology of Prostate Cancer (2019)). 

• Leeftijd: Leeftijd speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van prostaatkanker. Prostaatkanker komt vooral voor bij mannen ouder dan 65 jaar. Voor het vijftigste levensjaar is prostaatkanker zeldzaam (zie Het vóórkomen van prostaatkanker).
• Erfelijkheid: Naar schatting is vijf tot tien procent van alle gevallen van prostaatkanker erfelijk bepaald. Mannen met een eerstegraadsfamilielid met prostaatkanker hebben een twee tot drie keer verhoogd risico op prostaatkanker. Voor mannen met twee of meer eerstegraadsfamilieleden met prostaatkanker is dat risico vijf tot tien keer verhoogd. Het risico neemt toe naarmate er sprake is van meer familieleden met prostaatkanker.
• Genetische factoren: Van drie verschillende genen (RNASEL(HPC1), HPC5 en MSR1) is aangetoond dat ze betrokken zijn bij erfelijke prostaatkanker.
• Etniciteit: Prostaatkanker komt vaker voor bij mannen met een Afrikaanse afkomst.
• Roken: Het is nog onbekend of roken een effect heeft op het ontstaan van prostaatkanker. Roken wordt echter wel geassocieerd met een significant verhoogd risico op een slechtere prognose en sterfte door prostaatkanker.
• Beroepsmatige blootstelling aan pesticiden: Mannen die blootgesteld worden aan pesticiden hebben een hoger risico op het ontwikkelen van prostaatkanker (Krstev & Knutsson 2019Krstev, S, Knutsson, A, Occupational Risk Factors for Prostate Cancer: A Meta-analysis (2019); Silva et al. 2016Silva, J. F. S., Mattos, I. E., Luz, L. L., Carmo, C. N., Aydos, R. D., Exposure to pesticides and prostate cancer: systematic review of the literature (2016); Bashir 2015Bashir, M. N., Epidemiology of Prostate Cancer (2015)).

Leefstijl van invloed op prognose prostaatkanker

Leefstijlfactoren zoals lichaamsbeweging, roken, alcoholgebruik en voeding kunnen van invloed zijn op de prognose van en sterfte aan prostaatkanker (Riviere et al. 2019Riviere, P., Kumar, A., Luterstein, E., Vitzthum, L. K., Nalawade, V., Sarkar, R. R., Bryant, A. K., Einck, J. P., Mundt, A. J., Murphy, J.D., Rose, B.S., Tobacco smoking and death from prostate cancer in US veterans (2019); Peisch et al. 2017Peisch, SF., Van Blarigan, EL., Chan, JM., Stampfer, MJ., Kenfield, SA., Prostate cancer progression and mortality: a review of diet and lifestyle factors (2017)). Niet roken, een gezond lichaamsgewicht, regelmatig bewegen en een gezond dieet lijken een gunstig effect te hebben op de prognose van prostaatkanker (Peisch et al. 2017Peisch, SF., Van Blarigan, EL., Chan, JM., Stampfer, MJ., Kenfield, SA., Prostate cancer progression and mortality: a review of diet and lifestyle factors (2017)).

Effect van prostaatkanker op kwaliteit van leven

Na de diagnose en de behandeling van prostaatkanker kunnen er zowel fysieke als mentale gevolgen optreden. De meest voorkomende fysieke gevolgen zijn: urine-incontinentie, darmproblemen en seksuele problemen, met erectieproblemen als voornaamste klacht (Watson et al. 2016Watson, E, Shinkins, B, Frith, E, Neal, D, Hamdy, F, Walter, F, Weller, D, Wilkinson, C, Faithfull, S, Wolstenholme, J, Sooriakumaran, P, Kastner, C, Campbell, C, Neal, R, Butcher, H, Matthews, M, Perera, R, Rose, P., Symptoms, unmet needs, psychological well-being and health status in survivors of prostate cancer: implications for redesigning follow-up (2016); Grondhuis Palacios et al. 2018Grondhuis Palacios, L. A., Krouwel, E. M., den Oudsten, B. L., den Ouden, M. E. M., Kloens, G. J., van Duijn, G., Putter, H., Pelger, R. C. M., Elzevier, H. W., Seksuele disfunctie en relatieproblemen na prostaatkankerbehandeling: De gewenste zorg vanuit het oogpunt van patiënt en partner (2018)). Veel voorkomende mentale problemen die optreden na de diagnose en behandeling van prostaatkanker zijn: angst, depressie, verminderde eigenwaarde en het verlies van de mannelijke identiteit (Chambers et al. 2017Chambers, SK., Chung, E, Wittert, G, Hyde, MK., Erectile dysfunction, masculinity, and psychosocial outcomes: a review of the experiences of men after prostate cancer treatment (2017); Watson et al. 2016Watson, E, Shinkins, B, Frith, E, Neal, D, Hamdy, F, Walter, F, Weller, D, Wilkinson, C, Faithfull, S, Wolstenholme, J, Sooriakumaran, P, Kastner, C, Campbell, C, Neal, R, Butcher, H, Matthews, M, Perera, R, Rose, P., Symptoms, unmet needs, psychological well-being and health status in survivors of prostate cancer: implications for redesigning follow-up (2016)).