Aandoeningen op basis van verloren levensjaren

Sla de grafiek Top 10-lijst aandoeningen op basis van verloren levensjaren 2020 over en ga naar de datatabel

Bron: CBS Doodsoorzakenstatistiek (sterftecijfers gedownload van CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) StatLine in augustus 2021); gegevens bewerkt door RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)

  • De verloren levensjaren zijn berekend met voorlopige sterftecijfers voor 2020.

Meeste verloren levensjaren door COVID-19

In 2020 zijn in de hele Nederlandse bevolking 1,9 miljoen jaren verloren gegaan als gevolg van vroegtijdig overlijden. COVID-19 is de aandoening waaraan het grootste aantal levensjaren verloren is gegaan (ruim 170.000 verloren levensjaren), gevolgd door longkanker (ruim 150.000 verloren levensjaren). De top tien van doodsoorzaken waaraan de meeste levensjaren verloren zijn gegaan, waren samen verantwoordelijk voor bijna de helft (45%) van het totaal aantal verloren levensjaren in Nederland in 2020.
Voor elk sterfgeval is het aantal verloren levensjaren gelijk aan de resterende levensverwachting Het gemiddeld aantal nog te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd. (Het gemiddeld aantal nog te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd. ) voor iemand in de Nederlandse bevolking op de leeftijd van de overledene. Iemand die op jongere leeftijd overlijdt, verliest dus meer levensjaren dan iemand die op hogere leeftijd overlijdt.

Verloren levensjaren door vastgestelde en vermoedelijke COVID-19

In 2020 kwam er in verband met de COVID-19-pandemie een aparte categorie doodsoorzaken bij. In de ICD-10 International Classification of Diseases, tenth revision (International Classification of Diseases, tenth revision) zijn twee zogenaamde ‘emergency-codes’  aangemaakt voor gebruik in de doodsoorzakenstatistieken:

  • U07.1: vastgestelde COVID-19, waarbij het coronavirus is geïdentificeerd door laboratoriumonderzoek,
  • U07.2: vermoedelijke COVID-19, waarbij geen laboratoriumonderzoek is uitgevoerd ter identificatie van het virus of waarbij het resultaat van het laboratoriumonderzoek niet eenduidig was.

Van de ruim 170.000 jaren die in 2020 verloren zijn gegaan door vroegtijdige sterfte aan COVID-19, waren 150.000 (87%) toe te schrijven aan vastgestelde COVID-19 en ruim 22.000 (13%) aan vermoedelijke COVID-19.

Definitie sterfte aan COVID-19 wijkt enigszins af

Standaard wordt in de doodsoorzakenstatistiek de onderliggende doodsoorzaak De ziekte of de gebeurtenis die aan de basis ligt van een aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidt. (De ziekte of de gebeurtenis die aan de basis ligt van een aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidt. ) gepresenteerd. Deze is gedefinieerd als de ziekte of de gebeurtenis waarmee de aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidde, startte. Bij een zogenaamde uitwendige (niet natuurlijke) doodsoorzaak (ongeval, geweld of bijvoorbeeld suïcide) wordt vrijwel altijd de gebeurtenis (bijvoorbeeld een vervoersongeval) als onderliggende doodsoorzaak aangemerkt en wordt het ontstane letsel apart gecodeerd. Dat is de reden dat bijvoorbeeld verwondingen en fracturen niet in de ranglijst zijn opgenomen.
De definitie van overlijden aan COVID-19 wijkt om reden van surveillance enigszins af van de wijze waarop een aandoening standaard als (onderliggende) doodsoorzaak wordt aangemerkt. Hierbij worden de instructies van de WHO gevolgd. Overlijden aan COVID-19 is gedefinieerd als overlijden aan een aandoening gerelateerd aan COVID-19. Dit wil zeggen dat COVID-19 wordt aangemerkt als doodsoorzaak in alle gevallen van natuurlijk overlijden waarbij COVID-19 op het doodsoorzakenformulier is vermeld in de oorzakelijke keten. Wanneer COVID-19 en een andere aandoening op het doodsoorzakenformulier staan vermeld als aandoeningen die deel uitmaken van de oorzakelijke keten, wordt COVID-19 aangemerkt als doodsoorzaak.

Ranglijst gebaseerd op een selectie van doodsoorzaken

Niet alle doodsoorzaken zijn opgenomen in de ranglijst. De ranglijst is gebaseerd op een selectie van in totaal 70 aandoeningen/doodsoorzaken die niet uitsluitend zijn geselecteerd op basis van sterfte of verloren levensjaren. Deze aandoeningen staan in de tabel onderaan deze pagina en in het bestand:

'Sterfte en verloren levensjaren naar doodsoorzaak in 2020' (ODS; 27 KB)

 

Meer informatie

Tabel: Ranglijst selectie van aandoeningen op basis van verloren levensjaren 2020
Rangnummer Aandoening/doodsoorzaak Verloren levensjaren
1 COVID-19 172.109
2 Longkanker 151.470
3 Dementie 94.909
4 Coronaire hartziekten 85.952
5 Beroerte 80.949
6 Dikkedarmkanker 62.652
7 COPD 61.944
8 Zelf toegebracht letsel 58.942
9 Borstkanker 53.396
10 Privé-, arbeids- en sportongevallen 48.719
11 Hartfalen 47.481
12 Pancreaskanker 42.071
13 Diabetes mellitus 30.187
14 Slokdarmkanker 29.287
15 Prostaatkanker 28.100
16 Hartstilstand 22.234
17 Infecties van de onderste luchtwegen 21.061
18 Vervoersongeval 18.861
19 Hartritmestoornissen 18.414
20 Leverkanker 18.359
21 Leukemie 18.214
22 Aandoeningen van het endocard/klepafwijkingen 17.706
23 Non-Hodgkin lymfomen (NHL) 17.546
24 Hersenkanker 17.444
25 Ovariumkanker 16.715
26 Maagkanker 16.561
27 Ziekte van Parkinson 15.466
28 Huidkanker 14.584
29 Blaaskanker 14.398
30 Nierinsufficiëntie (acuut en chronisch) / nierfalen 13.681
31 Nierkanker 12.552
32 Aandoeningen gerelateerd aan alcohol 11.898
33 Alcohol geïnduceerde leverziekten 10.349
34 Plasmacelkanker 10.003
35 Kanker van de urinewegen 8.688
36 Aandoeningen gerelateerd aan drugs 8.631
37 Baarmoederlichaamkanker 7.927
38 Epilepsie 6.831
39 Keelholtekanker 5.944
40 Mesothelioom 5.914
41 Soft Tissue Sarcoma 5.590
42 Multiple sclerose (MS) 5.454
43 Baarmoederhalskanker 5.352
44 Mondholtekanker 5.069
45 Aangeboren afwijkingen van het hartvaatstelsel 4.973
46 Letsel als gevolg van geweld 4.866
47 Infecties van het maagdarmkanaal 3.920
48 Vroeggeboorte, ondergewicht en/of groeivertraging 3.356
49 Downsyndroom 3.345
50 Influenza 3.097
51 Strottenhoofdkanker 2.996
52 Verstandelijke beperking 2.371
53 Depressie en andere stemmingsstoornissen 2.228
54 Galblaaskanker 1.978
55 Reumatoïde artritis (RA) 1.770
56 Astma 1.699
57 Schildklierkanker 1.627
58 Nek- en rugklachten 1.556
59 Schizofrenie 1.214
60 Perifere artrose 1.098
61 Hodgkin lymfomen 1.088
62 Angst-, dwang- en stressstoornissen 965
63 Zaadbalkanker 759
64 Osteoporose 632
65 AIDS en hiv Human immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus) (Human immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus))-infectie 608
66 Schildklierziekten 553
67 Kanker van neusholte en middenoor, neusbijholten 422
68 Tuberculose Tuberculose is een meldingsplichtige infectieziekte die door een bacterie wordt veroorzaakt. Tuberculose kan besmettelijk zijn, bijvoorbeeld als het in de longen zit, maar dat hoeft niet. (Tuberculose is een meldingsplichtige infectieziekte die door een bacterie wordt veroorzaakt. Tuberculose kan besmettelijk zijn, bijvoorbeeld als het in de longen zit, maar dat hoeft niet.) 421
69 Acute bovenste luchtweginfecties 249
70 Jicht 160

  • A.M. Gommer (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
  • M.H.D. Plasmans (RIVM)
  • M.J.J.C. Poos (RIVM)