Gezondheidsgevolgen van overgewicht
Overgewicht hangt samen met tal van ziekten
Overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ), met name ernstig overgewicht (Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. ) (obesitas (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. )), is een risicofactor voor verschillende ziekten en aandoeningen. Zie hiervoor ook onderstaande tabel. Overgewicht geeft een groter risico op verschillende soorten kanker, zoals darmkanker en nierkanker (IKNL, 2022 (IKNL, Trendrapport kanker in nederland, Utrecht (2022)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ). Ook geeft het een verhoogd risico op verschillende hart- en vaatziekten (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Safaei et al., 2021 (Safaei, Sundararajan, Driss, Boulila, Shapi'i, A systematic literature review on obesity: Understanding the causes & consequences of obesity and reviewing various machine learning approaches used to predict obesity (2021)) ; Valenzuela et al., 2023 (Valenzuela, Carrera-Bastos, Castillo-García, Lieberman, Santos-Lozano , Lucia, Obesity and the risk of cardiometabolic diseases (2023)) ) en metabole aandoeningen, waaronder diabetes mellitus type 2 (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Valenzuela et al., 2023 (Valenzuela, Carrera-Bastos, Castillo-García, Lieberman, Santos-Lozano , Lucia, Obesity and the risk of cardiometabolic diseases (2023)) ). Verder kan ernstig overgewicht leiden tot menstruatiestoornissen (Opoku et al., 2023 (Opoku, Abushama, Konje, Obesity and menopause (2023)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) en onvruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ). Andere aandoeningen die in verband staan met ernstig overgewicht zijn bijvoorbeeld astma (Xunliang Li et al., 2023 (Xunliang Li, Zhu, Zhao, Zhu, Li Zhu, Rui Shi, Wang, Pan, Wang, The Causal Effect of Obesity on the Risk of 15 Autoimmune Diseases: A Mendelian Randomization Study (2023)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) en artrose (Meldrum et al., 2017 (Meldrum, Morris, Gambone, Obesity pandemic: causes, consequences, and solutions-but do we have the will? (2017)) ). Daarnaast hebben mensen met overgewicht een verhoogd risico op vroegtijdige sterfte (Seidell & Halberstadt, 2016 (Seidell, J. C., Halberstadt, Overweight, obesity and life expectancy: do people with a high BMI live longer? (2016)) ; Bhaskaran et al., 2018 (Bhaskaran, Santos-Silva, MMargarida, Leon, Douglas, Smeeth, Association of BMI with overall and cause-specific mortality: a population-based cohort study of 3·6 million adults in the UK (2018)) ). De gezondheidsverschillen tussen mensen met en zonder overgewicht zijn te zien vanaf de kinderleeftijd tot aan het overlijden (WHO, 2022 (WHO, WHO European Regional Obesity Report 2022 (2022)) ).
Verdeling lichaamsvet bepalend voor gezondheidsrisico's
De verdeling van lichaamsvet speelt een belangrijke rol in het risico op aandoeningen. Met name de hoeveelheid vet in de buikholte (visceraal vet) is bepalend voor gezondheidsproblemen (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ). Dit geldt vooral voor het risico op hart- en vaatziekten en metabole aandoeningen (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ). Verder geeft een hogere BMI (Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.) of een grotere buikomvang een hoger risico op ziekten en vroegtijdige sterfte bij overgewicht (Seidell & Halberstadt, 2016 (Seidell, J. C., Halberstadt, Overweight, obesity and life expectancy: do people with a high BMI live longer? (2016)) ; Bhaskaran et al., 2018 (Bhaskaran, Santos-Silva, MMargarida, Leon, Douglas, Smeeth, Association of BMI with overall and cause-specific mortality: a population-based cohort study of 3·6 million adults in the UK (2018)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ). Naast de verdeling van het vetweefsel en de mate van overgewicht draagt ook de duur van het overgewicht bij aan het ontwikkelen van onder andere hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2 en vroegtijdige sterfte (Amani-Beni et al., 2023 (Amani-Beni, Darouei, Zefreh, Sheikhbahaei, Sadeghi, Effect of Obesity Duration and BMI Trajectories on Cardiovascular Disease: A Narrative Review (2023)) ; Dankel et al., 2017 (Dankel, Loenneke, Loprinzi, Health Outcomes in Relation to Physical Activity Status, Overweight/Obesity, and History of Overweight/Obesity: A Review of the WATCH Paradigm (2017)) ; Sidhu et al., 2023 (Sidhu, Aleman, Heffron, Obesity Duration and Cardiometabolic Disease (2023)) ).
Overgewicht heeft invloed op psychische gezondheid
Mensen met overgewicht hebben vaker psychische aandoeningen, zoals depressie en angststoornissen, dan mensen zonder overgewicht (zie tabel) (Holt, 2019 (Holt, The Management of Obesity in People with Severe Mental Illness: An Unresolved Conundrum (2019)) ; Leutner et al., 2023 (Leutner, Dervic, Bellach, Klimek, Thurner, Kautzky, Obesity as pleiotropic risk state for metabolic and mental health throughout life (2023)) ; Pereira-Miranda et al., 2017 (Pereira-Miranda, Costa, Queiroz, Pereira-Santos, Santana, Overweight and Obesity Associated with Higher Depression Prevalence in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis (2017)) ). Dit verband werkt in twee richtingen: enerzijds kan gewichtstoename het gevolg zijn van psychische aandoeningen, anderzijds kan overgewicht psychische problemen veroorzaken (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ). Ook kan het gebruik van sommige antidepressiva bij mensen met een depressie bijdragen aan gewichtstoename (NHG, 2019 (NHG, NHG-Richtlijnen Depressie (2019)) ). Er zijn verschillende factoren, zoals ontstekings- en hormonale factoren, die een bijdrage leveren aan het ontstaan van stemmingsstoornissen bij overgewicht. Verder is er steeds meer bewijs dat een toename van visceraal vet kan leiden tot angststoornissen (Fulton et al., 2021 (Fulton, Décarie-Spain, Fioramonti , Guiard, Nakajima, The menace of obesity to depression and anxiety prevalence (2021)) ). Daarnaast speelt discriminatie en stigmatisering van mensen met overgewicht een rol bij het ontstaan van psychische aandoeningen (Westbury et al., 2023 (Westbury, Oyebode , Rens, Barber, Obesity Stigma: Causes, Consequences, and Potential Solutions (2023)) ).
Tabel: ziekten en aandoeningen die samenhangen met (ernstig) overgewicht
Cluster |
Ziekten en aandoeningen |
---|---|
Kanker |
Myeloom, lymfoom, meningeoom, slokdarm-, lever-, galweg-, galblaas-, nier-, schildklier-, dunnedarm-, dikkedarm-, endeldarm-, alvleesklier-, baarmoeder-, baarmoederhals-, prostaat- en (bij postmenopauzale vrouwen) eierstok- en borstkanker (IKNL, 2022 (IKNL, Trendrapport kanker in nederland, Utrecht (2022)) ; Opoku et al., 2023 (Opoku, Abushama, Konje, Obesity and menopause (2023)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) |
Hart- en vaatziekten |
Verhoogde bloeddruk, coronaire hartziekten, hartfalen (Hartfalen (decompensatio cordis) is het best te omschrijven als een klinisch syndroom dat bestaat uit een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. ), beroerte en veneuze trombo-embolie, perifeer arterieel vaatlijden (Chu et al., 2018 (Chu, Thi Minh Nguyet, Dinh, Vu Thai Lien, An update on physical health and economic consequences of overweight and obesity (2018)) ; Meldrum et al., 2017 (Meldrum, Morris, Gambone, Obesity pandemic: causes, consequences, and solutions-but do we have the will? (2017)) ; Purdy & Shatzel, 2021 (Purdy, Shatzel, The hematologic consequences of obesity (2021)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Safaei et al., 2021 (Safaei, Sundararajan, Driss, Boulila, Shapi'i, A systematic literature review on obesity: Understanding the causes & consequences of obesity and reviewing various machine learning approaches used to predict obesity (2021)) ) |
Metabole aandoeningen |
Diabetes mellitus type 2, metabool syndroom, dyslipidemie (Bij dyslipidemie is de verhouding van cholesterol in het bloed verstoord. Het totaalcholesterol, het LDL-cholesterol of de triglyceriden zijn verhoogd en/of is er sprake van een verlaagd gehalte van het HDL-cholesterol. ), hyperurikemie, jicht (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Valenzuela et al., 2023 (Valenzuela, Carrera-Bastos, Castillo-García, Lieberman, Santos-Lozano , Lucia, Obesity and the risk of cardiometabolic diseases (2023)) ; Chu et al., 2018 (Chu, Thi Minh Nguyet, Dinh, Vu Thai Lien, An update on physical health and economic consequences of overweight and obesity (2018)) ) |
Luchtwegaandoeningen |
Astma, slaapapneu, obesitas-hypoventilatiesyndroom (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Meldrum et al., 2017 (Meldrum, Morris, Gambone, Obesity pandemic: causes, consequences, and solutions-but do we have the will? (2017)) ) |
Aandoeningen bewegingsstelsel |
Artrose (Meldrum et al., 2017 (Meldrum, Morris, Gambone, Obesity pandemic: causes, consequences, and solutions-but do we have the will? (2017)) ), botbreuken (Turcotte et al., 2023 (Turcotte, Jean, Morin, Mac-Way, Gagnon, Relationships between Obesity and Incidence of Fractures in a Middle-Aged Population: A Study from the CARTaGENE Cohort (2023)) ), rugpijn (Yi Liu et al., 2024 (Yi Liu, Tang, Jinyu Li, Causations between obesity, diabetes, lifestyle factors and the risk of low back pain (2024)) ; Perera et al., 2022 (Perera, Chen, Ferreira, ML., Arden, N, Radojčić, Kluzek, Age- and sex-specific effects of obesity, metabolic syndrome and its components on back pain: The English Longitudinal Study of Ageing (2022)) ) |
Neurologische aandoeningen |
Idiopathische intracraniële hypertensie (hoge bloeddruk ) (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ), verminderd cognitief functioneren, dementie (Dye et al., 2017 (Dye, Boyle, Champ, Lawton, The relationship between obesity and cognitive health and decline (2017)) ) |
Maag-, darm-, leverziekten |
Niet-alcoholische leververvetting en niet-alcoholische leverontsteking, gastro-oesofageale reflux, hernia diaphragmatica (middenrifbreuk), galblaasaandoeningen (waaronder galblaasontsteking en galstenen) (Aune et al., 2015 (Aune, D, Norat, T, Vatten, LJ., Body mass index, abdominal fatness and the risk of gallbladder disease (2015)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) |
Nierziekten |
Nierfalen, nierstenen, nefrotisch syndroom (Alizadeh et al., 2019 (Alizadeh, Esmaeili, Alizadeh, Daneshzad , Sharifi, Radfar, Kazem Radaei, Metabolic phenotypes of obese, overweight, and normal weight individuals and risk of chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis (2019)) ; Aune et al., 2018 (Aune, D, Mahamat-Saleh, Norat, T, Riboli, E., Body fatness, diabetes, physical activity and risk of kidney stones: a systematic review and meta-analysis of cohort studies (2018)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) |
Hormoon- en/of fertiliteitsproblemen |
Menstruatiestoornissen, onvruchtbaarheid, polycysteus-ovariumsyndroom, toegenomen klachten tijdens de overgang (opvliegers, nachtzweten, hartkloppingen), hirsutisme (Opoku et al., 2023 (Opoku, Abushama, Konje, Obesity and menopause (2023)) ; Palacios et al., 2024 (Palacios, Chedraui, Sánchez-Borrego, Coronado, Nappi, Obesity and menopause (2024)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) |
Psychische aandoeningen |
Depressie en angststoornissen (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Fulton et al., 2021 (Fulton, Décarie-Spain, Fioramonti , Guiard, Nakajima, The menace of obesity to depression and anxiety prevalence (2021)) ) |
Auto-immuun aandoeningen |
Reumatoïde artritis, multipele sclerose, psoriasis, arthritis psoriatica, diabetes mellitus type 1, hypothyreoïdie (ziekte van Hashimoto) (Xunliang Li et al., 2023 (Xunliang Li, Zhu, Zhao, Zhu, Li Zhu, Rui Shi, Wang, Pan, Wang, The Causal Effect of Obesity on the Risk of 15 Autoimmune Diseases: A Mendelian Randomization Study (2023)) ; Versini et al., 2014 (Versini, Jeandel, Rosenthal, Shoenfeld, Obesity in autoimmune diseases: Not a passive bystander (2014)) ) |
Huidaandoeningen |
Lymfoedeem, huidinfecties (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ), striae distensae (striemen), Acanthosis nigricans (Perreault & Laferrère, 2024 (Perreault, L, Laferrère, Overweight and obesity in adults: Health consequences (2024)) ) |
Gevolgen van overgewicht tijdens de zwangerschap
Overgewicht nadelig voor verloop zwangerschap
Overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) kan nadelige gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid, het verloop van de zwangerschap en de gezondheid van zowel moeder als kind. Zo hebben vrouwen met (ernstig) overgewicht een hogere kans op een miskraam (Catalano & Shankar, 2017 (Catalano, Shankar, Obesity and pregnancy: mechanisms of short term and long term adverse consequences for mother and child (2017)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ), een vroeggeboorte (Catalano & Shankar, 2017 (Catalano, Shankar, Obesity and pregnancy: mechanisms of short term and long term adverse consequences for mother and child (2017)) ) of een doodgeboorte (Catalano & Shankar, 2017 (Catalano, Shankar, Obesity and pregnancy: mechanisms of short term and long term adverse consequences for mother and child (2017)) ; Stubert et al., 2018 (Stubert, Reister, Hartmann, Janni, The Risks Associated With Obesity in Pregnancy (2018)) ). Daarnaast komt zwangerschapsdiabetes (Maas et al., 2021 (Maas, Poels, Lamain-de Ruiter, Kwee, A, Bekker, M.N., Franx, A., Koster, MP. H., Associations between periconceptional lifestyle behaviours and adverse pregnancy outcomes (2021)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ), zwangerschapshypertensie (Maas et al., 2021 (Maas, Poels, Lamain-de Ruiter, Kwee, A, Bekker, M.N., Franx, A., Koster, MP. H., Associations between periconceptional lifestyle behaviours and adverse pregnancy outcomes (2021)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) en zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Stubert et al., 2018 (Stubert, Reister, Hartmann, Janni, The Risks Associated With Obesity in Pregnancy (2018)) ) vaker voor onder zwangere vrouwen met overgewicht. Ook komt een keizersnede (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Stubert et al., 2018 (Stubert, Reister, Hartmann, Janni, The Risks Associated With Obesity in Pregnancy (2018)) ) en fluxus post partum (te veel bloedverlies) (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ) vaker voor onder zwangeren met ernstig overgewicht (Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. ).
Overgewicht tijdens zwangerschap geeft gezondheidsrisico’s voor kind
Kinderen van moeders met ernstig overgewicht hebben een verhoogde kans op foetale nood (zuurstoftekort bij het ongeboren kind) (Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ), macrosomie (te hoog geboortegewicht) en aangeboren afwijkingen (Catalano & Shankar, 2017 (Catalano, Shankar, Obesity and pregnancy: mechanisms of short term and long term adverse consequences for mother and child (2017)) ; Partnerschap Overgewicht Nederland, 2023 (Partnerschap Overgewicht Nederland, Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen, Utrecht (2023)) ; Stubert et al., 2018 (Stubert, Reister, Hartmann, Janni, The Risks Associated With Obesity in Pregnancy (2018)) ). Verder hebben zij een grotere kans op ernstig overgewicht (Catalano & Shankar, 2017 (Catalano, Shankar, Obesity and pregnancy: mechanisms of short term and long term adverse consequences for mother and child (2017)) ; Stubert et al., 2018 (Stubert, Reister, Hartmann, Janni, The Risks Associated With Obesity in Pregnancy (2018)) ) en hart- en vaatziekten op latere leeftijd (Harink et al., 2022 (Harink, Roelofs, Limpens, Painter, Roseboom, Deutekom, Maternal obesity in pregnancy and children's cardiac function and structure: A systematic review and meta-analysis of evidence from human studies (2022)) ; Godfrey et al., 2017 (Godfrey, KM., Reynolds, Prescott, SL., Nyirenda , Jaddoe, V.W.V., Eriksson, JG., Broekman, Influence of maternal obesity on the long-term health of offspring (2017)) ). Diabetes type 2 en astma komen ook vaker voor bij kinderen van vrouwen die tijdens de zwangerschap ernstig overgewicht hadden (Godfrey et al., 2017 (Godfrey, KM., Reynolds, Prescott, SL., Nyirenda , Jaddoe, V.W.V., Eriksson, JG., Broekman, Influence of maternal obesity on the long-term health of offspring (2017)) ). Ook komt sterfte binnen één jaar na de geboorte vaker voor bij kinderen van moeders met overgewicht tijdens de zwangerschap (Catalano & Shankar, 2017 (Catalano, Shankar, Obesity and pregnancy: mechanisms of short term and long term adverse consequences for mother and child (2017)) ; Stubert et al., 2018 (Stubert, Reister, Hartmann, Janni, The Risks Associated With Obesity in Pregnancy (2018)) ).
Gezondheidsgevolgen van overgewicht bij kinderen
Overgewicht bij kinderen leidt nu en later tot gezondheidsproblemen
Overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) bij kinderen kan tot verschillende gezondheidsproblemen leiden op zowel jonge als latere leeftijd. Zie hiervoor ook onderstaande tabel. Bijna alle organen worden aangedaan door overgewicht (Marcus et al., 2022 (Marcus, Danielsson, Hagman, Pediatric obesity-Long-term consequences and effect of weight loss (2022)) ). Vergeleken met kinderen met een gezond gewicht hebben kinderen met (ernstig) overgewicht vaker risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals dyslipidemie (Bij dyslipidemie is de verhouding van cholesterol in het bloed verstoord. Het totaalcholesterol, het LDL-cholesterol of de triglyceriden zijn verhoogd en/of is er sprake van een verlaagd gehalte van het HDL-cholesterol. ), een verhoogde bloeddruk en aderverkalking (McPhee et al., 2020 (McPhee, Singh, Morrison, K. M., Childhood Obesity and Cardiovascular Disease Risk: Working Toward Solutions (2020)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ). Ernstig overgewicht (Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. ) op kinderleeftijd geeft een hoger risico op hart- en vaatziekten op volwassen leeftijd, ook als iemand op volwassen leeftijd geen ernstig overgewicht meer heeft (Marcus et al., 2022 (Marcus, Danielsson, Hagman, Pediatric obesity-Long-term consequences and effect of weight loss (2022)) ; McPhee et al., 2020 (McPhee, Singh, Morrison, K. M., Childhood Obesity and Cardiovascular Disease Risk: Working Toward Solutions (2020)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ). Verder hebben kinderen met ernstig overgewicht vaker insuline-resistentie (McPhee et al., 2020 (McPhee, Singh, Morrison, K. M., Childhood Obesity and Cardiovascular Disease Risk: Working Toward Solutions (2020)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) en op langere termijn ontwikkelen zij vaker diabetes type 2 (Marcus et al., 2022 (Marcus, Danielsson, Hagman, Pediatric obesity-Long-term consequences and effect of weight loss (2022)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ). Overgewicht op kinderleeftijd geeft ook een hoger risico op astma (Dixon & Nyenhuis, 2023 (Dixon, Nyenhuis, Obesity and asthma (2023)) ; Lang et al., 2018 (Lang, Bunnell, Hossain, Wysocki, Lima, Finkel, Bacharier, Dempsey, Sarzynski, Test, Forrest, Being Overweight or Obese and the Development of Asthma (2018)) ) en klachten van het bewegingsapparaat (Smith et al., 2014 (Smith, Sumar, Dixon, Musculoskeletal pain in overweight and obese children (2014)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ). Ook geeft ernstig overgewicht op kinderleeftijd een hoger risico op ernstig overgewicht op volwassen leeftijd (WHO, 2016 (WHO, Consideration of the evidence on childhood obesity for the Commission on Ending Childhood Obesity (2016)) ) en vroegtijdig sterven (Marcus et al., 2022 (Marcus, Danielsson, Hagman, Pediatric obesity-Long-term consequences and effect of weight loss (2022)) ).
Kinderen met overgewicht hebben vaker psychosociale problemen
Kinderen met overgewicht hebben vaker last van psychosociale en psychische problemen dan kinderen met een gezond gewicht (Vuuren et al., 2019 (Vuuren, Wachter, Veenstra, R., Rijnhart, van der Wal, M.F., Chinapaw, MM. J. M., Busch, Associations between overweight and mental health problems among adolescents, and the mediating role of victimization (2019)) ; Gibson et al., 2017 (Gibson, LY., Allen, KL., Davis, E, Blair, E., Zubrick, SR., Byrne, SM., The psychosocial burden of childhood overweight and obesity: evidence for persisting difficulties in boys and girls (2017)) ). Voorbeelden hiervan zijn een laag zelfbeeld (Gibson et al., 2017 (Gibson, LY., Allen, KL., Davis, E, Blair, E., Zubrick, SR., Byrne, SM., The psychosocial burden of childhood overweight and obesity: evidence for persisting difficulties in boys and girls (2017)) ; Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ), eetstoornissen (Gibson et al., 2017 (Gibson, LY., Allen, KL., Davis, E, Blair, E., Zubrick, SR., Byrne, SM., The psychosocial burden of childhood overweight and obesity: evidence for persisting difficulties in boys and girls (2017)) ; Stabouli et al., 2021 (Stabouli, Erdine, S, Suurorg, Jankauskiene, Lurbe, E, Obesity and Eating Disorders in Children and Adolescents: The Bidirectional Link (2021)) ) en depressie (Quek et al., 2017 (Quek, Y, Tam, WW. S., Zhang, MW. B., Ho, RC. M., Exploring the association between childhood and adolescent obesity and depression: a meta-analysis (2017)) ; Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ). Deze problemen komen vaker voor bij meisjes dan bij jongens (Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ). Als de BMI (Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.) toeneemt, neemt hiermee de kans een laag zelfbeeld en eetstoornissen toe (Gibson et al., 2017 (Gibson, LY., Allen, KL., Davis, E, Blair, E., Zubrick, SR., Byrne, SM., The psychosocial burden of childhood overweight and obesity: evidence for persisting difficulties in boys and girls (2017)) ). Ook schoolverzuim komt vaker voor onder kinderen met overgewicht (An et al., 2017 (An, Han, Shi, Yang, Childhood obesity and school absenteeism: a systematic review and meta-analysis (2017)) ). Het is niet altijd duidelijk of psychische problemen een oorzaak of een gevolg zijn van overgewicht bij kinderen. Daarnaast kan het zo zijn dat gemeenschappelijke factoren bijdragen aan het ontstaan van zowel overgewicht als psychische stoornissen (Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ). Kinderen met overgewicht hebben vaker dan hun leeftijdgenoten met een gezond gewicht te maken met stigmatisering, uitsluiting en pesten (Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ).
Tabel: Ziekten en aandoeningen die samenhangen met (ernstig) overgewicht op kinderleeftijd
Cluster |
Aandoeningen |
---|---|
Hart- en vaatziekten |
Dyslipidemie, verhoogde bloeddruk, aderverkalking, veranderde structuur en functie van het hart. Op volwassen leeftijd: hartinfarct en beroerte (Bradwisch et al., 2020 (Bradwisch, Murphy Smith, Mooney, Scaccia, Obesity in children and adolescents: An overview (2020)) ; McPhee et al., 2020 (McPhee, Singh, Morrison, K. M., Childhood Obesity and Cardiovascular Disease Risk: Working Toward Solutions (2020)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Kanker |
Op volwassen leeftijd: leukemie, Hodgkin lymfoom, darm- en endeldarmkanker, borstkanker (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Metabole aandoeningen |
Insuline resistentie, prediabetes (Mensen met licht verhoogde glucosewaarden met een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes type 2. ), diabetes type 2, metabool syndroom (McPhee et al., 2020 (McPhee, Singh, Morrison, K. M., Childhood Obesity and Cardiovascular Disease Risk: Working Toward Solutions (2020)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Luchtwegaandoeningen |
Astma (Dixon & Nyenhuis, 2023 (Dixon, Nyenhuis, Obesity and asthma (2023)) ; Lang et al., 2018 (Lang, Bunnell, Hossain, Wysocki, Lima, Finkel, Bacharier, Dempsey, Sarzynski, Test, Forrest, Being Overweight or Obese and the Development of Asthma (2018)) ), slaapapneu (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ), obesitas (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. )-hypoventilatiesyndroom (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Lever- en galwegziekten |
Metabole dysfunctie geassocieerde steatotische leverziekte (MASLD, voorheen bekend als non-alcoholische leververvetting (NAFLD)) (Berardis & Sokal, 2014 (Berardis, Sokal, Pediatric non-alcoholic fatty liver disease: an increasing public health issue (2014)) ; Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ; Uppal et al., 2016 (Uppal, Mansoor, Furuya, Pediatric Non-alcoholic Fatty Liver Disease (2016)) ), galstenen (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Neurologische aandoeningen |
Idiopathische intracraniële hypertensie (hoge bloeddruk ) (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Aandoeningen bewegingsapparaat |
Knie-, enkel- en voetklachten (Smith et al., 2014 (Smith, Sumar, Dixon, Musculoskeletal pain in overweight and obese children (2014)) ), O- of X-benen, epifysiolysis capitis femoris (Bij epifysiolysis capitis femoris glijdt het bovenste deel van de heupkop (boven de groeischijf) van de heupkop af. ), botbreuken (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ), lage rugpijn (García-Moreno et al., 2024 (García-Moreno, Calvo-Muñoz, Gómez-Conesa, López-López , Obesity and overweight as risk factors for low back pain in children and adolescents: a meta-analysis (2024)) ) |
Huidaandoeningen |
Acanthosis nigricans, striae distensae (striemen), smetplekken, furunculose (Er is sprake van furunculose bij meer dan 4 furunkels tegelijk of meer dan 4 furunkels per jaar. Een furunkel is een acute, necrotiserende, pijnlijke ontsteking van een haarfollikel. ), hidradenitis suppurativa (Hidradenitis suppurativa is een chronische ontsteking van de haarfollikels in met name de oksels en liezen. ) (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Psychische aandoeningen |
Eetstoornissen (Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ; Stabouli et al., 2021 (Stabouli, Erdine, S, Suurorg, Jankauskiene, Lurbe, E, Obesity and Eating Disorders in Children and Adolescents: The Bidirectional Link (2021)) ), depressie en angststoornissen (Quek et al., 2017 (Quek, Y, Tam, WW. S., Zhang, MW. B., Ho, RC. M., Exploring the association between childhood and adolescent obesity and depression: a meta-analysis (2017)) ; Rankin et al., 2016 (Rankin, Matthews, Cobley, Han, Sanders, Wiltshire, Baker, Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention (2016)) ) |
Hormoongerelateerde aandoeningen |
Hyperandrogenisme en polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS (PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom) is een syndroom dat vaak gepaard gaat met verminderde vruchtbaarheid )) (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Auto-immuun ziekten |
Multipele sclerose (Schreiner & Genes, 2021 (Schreiner, Genes, Obesity and Multiple Sclerosis—A Multifaceted Association (2021)) ), diabetes mellitus type 1 (Marcus et al., 2022 (Marcus, Danielsson, Hagman, Pediatric obesity-Long-term consequences and effect of weight loss (2022)) ) |
Voedingsdeficiënties |
Vitamine D tekort, ijzertekort (Skelton & Klish, 2023 (Skelton, JA., Klish, Overview of the health consequences of obesity in children and adolescents (2023)) ) |
Functioneren van mensen met overgewicht
Verminderde kwaliteit van leven onder mensen met overgewicht
Mensen met ernstig overgewicht (Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. ) ervaren een verminderde kwaliteit van leven ten opzichte van mensen met een gezond gewicht. Dit verband is nog sterker bij mensen met ernstig overgewicht in combinatie met metabole afwijkingen, zoals een hoge bloeddruk of een hoog cholesterol, vergeleken met mensen met een gezond gewicht. (Abiri et al., 2022 (Abiri, Hosseinpanah, Banihashem, Madinehzad, Valizadeh, Mental health and quality of life in different obesity phenotypes: a systematic review (2022)) ; Kim et al., 2020 (Kim, Kim, Song, Associations Between Mental Health, Quality of Life, and Obesity/Metabolic Risk Phenotypes (2020)) ). Een veel gebruikte indicator voor kwaliteit van leven is de tevredenheid met de lichamelijke en psychische gezondheid. Mensen met overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) zijn minder tevreden over hun lichamelijke gezondheid dan mensen met een gezond gewicht. Daarnaast zijn mensen met ernstig overgewicht minder tevreden over hun psychische gezondheid dan mensen met een gezond gewicht (Bron: CBS-enquête Sociale samenhang en welzijn 2022, zie: CBS Statline.)
Ernstig overgewicht nadelig voor arbeidsproductiviteit
Gezondheidsproblemen als gevolg van ernstig overgewicht zorgen voor extra maatschappelijke kosten (Vesikansa et al., 2023 (Vesikansa, Mehtälä, Mutanen, Lundqvist , Laatikainen , Ylisaukko-Oja, Saukkonen, Pietiläinen, Obesity and metabolic state are associated with increased healthcare resource and medication use and costs: a Finnish population-based study (2023)) ). Deze kosten zijn deels toe te schrijven aan de gezondheidszorg, maar bestaan ook uit secundaire kosten door arbeidsongeschiktheid en ziekteverzuim (Nagi et al., 2024 (Nagi, Ahmed, Ali Rezq, Sangroongruangsri, Chaikledkaew, Almalki , Thavorncharoensap , Economic costs of obesity: a systematic review (2024)) ). Mensen met ernstig overgewicht zijn vaker afwezig van werk en hebben een verhoogde kans op vroege arbeidsongeschiktheid (Destri et al., 2022 (Destri, Alves, Gregório, Simões Dias, Henriques, Mendonça, Canhão, Rodrigues, Obesity- attributable costs of absenteeism among working adults in Portugal (2022)) ; Nagi et al., 2024 (Nagi, Ahmed, Ali Rezq, Sangroongruangsri, Chaikledkaew, Almalki , Thavorncharoensap , Economic costs of obesity: a systematic review (2024)) ; Castanho Araujo et al., 2020 (Castanho Araujo, Castanho Saes Norberto, Mantovani, Turi-Lynch, Lima Dos Santos, Ricardo, de Morais, Sanches Codogno, Obesity Increases Costs With Productivity Loss Due to Disability Retirements, Independent of Physical Activity: A Cohort Study (2020)) ).
- T.L.S. Visscher (Windesheim)
- V. Hermans, red (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- E.M. Zantinge, red. (RIVM)