Overgewicht hangt samen met tal van ziekten

Ernstig overgewicht Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.) (obesitas Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.)) gaat vaak gepaard met comorbiditeit Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening. (Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening.). Voorbeelden van ziekten zijn diabetes mellitus type 2, hart- en vaatziekten en verschillende soorten kanker (Boeing 2013Boeing, H, Obesity and cancer – The update 2013 (2013); Martin-Rodriguez et al. 2015Martin-Rodriguez, E, Guillen-Grima, F, Martí, A, Brugos-Larumbe, A, Comorbidity associated with obesity in a large population: The APNA study (2015)). Het risico op ziekten wordt groter naarmate de body mass index (BMI Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht. (Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.)) of buikomvang toeneemt (Martin-Rodriguez et al. 2015Martin-Rodriguez, E, Guillen-Grima, F, Martí, A, Brugos-Larumbe, A, Comorbidity associated with obesity in a large population: The APNA study (2015)). Er zijn aanwijzingen dat niet alleen de mate van overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2), maar ook de duur van het overgewicht bijdraagt aan het ontwikkelen van bijvoorbeeld diabetes mellitus type 2 en vroegtijdige sterfte (Abdullah et al. 2011Abdullah, A., Wolfe, R., Stoelwinder, J. U., de Courten, M., Stevenson, C., Walls, H. L., Peeters, A., The number of years lived with obesity and the risk of all-cause and cause-specific mortality (2011); Hu et al. 2014Hu, Y, Bhupathiraju, SN., de Koning, L, Hu, FB., Duration of obesity and overweight and risk of type 2 diabetes among US women (2014)). 
Voor diabetes mellitus type 2 en hart- en vaatziekten is de hoeveelheid buikvet de belangrijkste risicofactor (Siren et al. 2012Siren, R, Eriksson, JG., Vanhanen, H, Waist circumference a good indicator of future risk for type 2 diabetes and cardiovascular disease (2012)). Een verhoogde hoeveelheid buikvet hangt sterker samen met vroegtijdige sterfte dan een verhoogd BMI (Sahakyan et al. 2015Sahakyan, KR., Somers, VK., Rodriguez-Escudero, JP., Hodge, DO., Carter, RE., Sochor, O, Coutinho, T, Jensen, MD., Roger, ÉL., Singh, P, Lopez-Jimenez, F, Normal-Weight Central Obesity: Implications for Total and Cardiovascular Mortality (2015)).

Verhoogde kans op artrose en onvruchtbaarheid

Andere aandoeningen die in verband staan met (ernstig) overgewicht zijn: aandoeningen van de ademhalingswegen, zoals astma, en aandoeningen van het bewegingsstelsel, zoals chronische rugpijn en artrose (Heuch et al. 2013Heuch, I, Heuch, I, Hagen, K, Zwart, J, Body Mass Index as a Risk Factor for Developing Chronic Low Back Pain (2013); Martin-Rodriguez et al. 2015Martin-Rodriguez, E, Guillen-Grima, F, Martí, A, Brugos-Larumbe, A, Comorbidity associated with obesity in a large population: The APNA study (2015)). Voor mensen met artrose hangt (ernstig) overgewicht bovendien samen met het verergeren van de symptomen en het optreden van lichamelijke beperkingen (Ajeganova et al. 2013Ajeganova, S, Andersson, ML., Hafström, I, BARFOT Study Group, Association of obesity with worse disease severity in rheumatoid arthritis as well as with comorbidities: A long-term followup from disease onset (2013)). 
(Ernstig) overgewicht kan leiden tot onvruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen (Campbell et al. 2015Campbell, JM., Lane, M, Owens, JA., Bakos, HW., Paternal obesity negatively affects male fertility and assisted reproduction outcomes: a systematic review and meta-analysis (2015); Talmor & Dunphy 2015Talmor, A, Dunphy, B, Female Obesity and Infertility (2015)). Daarnaast vergroot overgewicht bij zwangere vrouwen het risico op een miskraam (Talmor & Dunphy 2015Talmor, A, Dunphy, B, Female Obesity and Infertility (2015)). 

Tabel: ziekten en aandoeningen die samenhangen met overgewicht en/of obesitas

Overgewicht heeft invloed op psychische gezondheid

Mensen met overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2) hebben relatief vaak last van discriminatie en stigmatisering. Dit gebeurt met name in de werkomgeving, maar ook als cliënt in de gezondheidszorg (Puhl & Heuer 2009Puhl, RM., Heuer, CA., The Stigma of Obesity: A Review and Update (2009)). 
Ernstig overgewicht Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.) (obesitas Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.)) hangt samen met angststoornissen en depressies. Dit verband is minder sterk voor mensen met overgewicht (Nigatu et al. 2016Nigatu, YT., Reijneveld, SA., de Jonge, P, van Rossum, E, Bültmann, U, Stengel, A, The Combined Effects of Obesity, Abdominal Obesity and Major Depression/Anxiety on Health-Related Quality of Life: the LifeLines Cohort Study (2016)). Het is niet altijd duidelijk of obesitas een oorzaak of een gevolg van angststoornissen en depressies is. Zo kan obesitas bij mensen met een depressie het gevolg zijn van gewichtsverhogende effecten van antidepressiva (Uguz et al. 2015Uguz, F, Sahingoz, M, Gungor, B, Aksoy, F, Askin, R, Weight gain and associated factors in patients using newer antidepressant drugs (2015)). 

Minder goede ervaren gezondheid onder mensen met overgewicht

Mensen met overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2) en obesitas Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.) ervaren hun gezondheid als significant slechter dan mensen met een gezond gewicht. Dit blijkt onder andere uit vragenlijstonderzoek van het UMCG Universitair Medisch Centrum Groningen (Universitair Medisch Centrum Groningen) onder bijna 90.000 Nederlanders (Nigatu et al. 2016Nigatu, YT., Reijneveld, SA., de Jonge, P, van Rossum, E, Bültmann, U, Stengel, A, The Combined Effects of Obesity, Abdominal Obesity and Major Depression/Anxiety on Health-Related Quality of Life: the LifeLines Cohort Study (2016)). Ook is het percentage volwassenen dat zich gezond voelt lager bij mensen met overgewicht dan bij volwassenen zonder risicofactoren (overgewicht, roken of overmatig drinken). Zie daarvoor: Ervaren gezondheid: oorzaken en gevolgen.

Overgewicht bij kinderen leidt nu en later tot gezondheidsproblemen

Overgewicht of obesitas Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.) bij kinderen kan tot verschillende gezondheidsproblemen leiden op zowel jonge als latere leeftijd. Bij kinderen met overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2) is er vaak sprake van comorbiditeit Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening. (Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening.). Vergeleken met kinderen met een gezond gewicht hebben ze vaker een hoog cholesterolgehalte, vaker astma en slaapapneu en meer klachten aan het bewegingsapparaat (Kang et al. 2012Kang, K, Lee, P, Weng, W, Hsu, W, Body weight status and obstructive sleep apnea in children (2012); Krul et al. 2009Krul, M., van der Wouden, J. C., Schellevis, F. G., van Suijlekom-Smit, L. W. A., Koes, B. W., Musculoskeletal Problems in Overweight and Obese Children (2009); Yamaki et al. 2011Yamaki, K, Rimmer, JH., Lowry, BD., Vogel, LC., Prevalence of obesity-related chronic health conditions in overweight adolescents with disabilities (2011)). Op latere leeftijd hebben kinderen met overgewicht meer risico op diabetes mellitus type 2, hypertensie verhoogde bloeddruk (verhoogde bloeddruk), hart- en vaatziekten en zelfs vroegtijdige sterfte (Park et al. 2012Park, M. H., Falconer, C., Viner, R. M., Kinra, S., The impact of childhood obesity on morbidity and mortality in adulthood: a systematic review (2012)). Het risico op hart-en vaatziekten is groter bij een hogere BMI Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht. (Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.) (Skinner et al. 2015Skinner, AC., Perrin, EM., Moss, LA., Skelton, JA., Cardiometabolic Risks and Severity of Obesity in Children and Young Adults (2015)). Wanneer iemand al vanaf jonge leeftijd overgewicht heeft, zijn de gezondheidsgevolgen op latere leeftijd extra groot. Er zijn aanwijzingen dat de duur van overgewicht een extra risico betekent voor bijvoorbeeld het ontwikkelen van hart-en vaatziekten (Reis et al. 2013Reis, JP., Loria, CM., Lewis, CE., Powell-Wiley, TM., Wei, GS., Carr, JJ., Terry, JG., Liu, K, Association Between Duration of Overall and Abdominal Obesity Beginning in Young Adulthood and Coronary Artery Calcification in Middle Age (2013)).

Kinderen en tieners met overgewicht vaker psychosociale problemen

Kinderen met overgewicht of obesitas hebben vaker last van psychosociale problemen dan kinderen met een gezond gewicht. Voorbeelden van deze problemen zijn eetstoornissen, een laag zelfvertrouwen en stigmatisering. Meisjes hebben hier meer last van dan jongens. Als de BMI toeneemt, neemt hiermee de kans op psychosociale problemen ook toe (Gibson et al. 2017Gibson, LY., Allen, KL., Davis, E, Blair, E., Zubrick, SR., Byrne, SM., The psychosocial burden of childhood overweight and obesity: evidence for persisting difficulties in boys and girls (2017)). Ook bij kinderen hangt obesitas samen met depressies, vooral bij meisjes. Dit verband is niet gevonden bij kinderen met alleen overgewicht (Quek et al. 2017Quek, Y, Tam, WW. S., Zhang, MW. B., Ho, RC. M., Exploring the association between childhood and adolescent obesity and depression: a meta-analysis (2017)). Ook hier is niet altijd duidelijk of obesitas een oorzaak of een gevolg van angststoornissen en depressies is.

Overgewicht kan leiden tot beperkingen en arbeidsongeschiktheid

Overgewicht en obesitas Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.) hebben ook maatschappelijke en economische gevolgen. Het aantal ongezonde levensjaren (doorgebracht met ziekte en beperkingen) als gevolg van overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2) vergroot de maatschappelijke kosten. Deze kosten zijn deels toe te schrijven aan de gezondheidszorg, maar bestaan vooral uit secundaire kosten door arbeidsongeschiktheid en ziekteverzuim (Crawford et al. 2010Crawford, D, Jeffery, RW., Ball, K, Brug, J, Obesity Epidemiology (2010)). Mensen met overgewicht hebben een verhoogde kans op vroege arbeidsongeschiktheid. Voor mensen met obesitas is dit risico nog hoger (Robroek et al. 2013Robroek, SJ. W., Reeuwijk, KG., Hillier, FC., Bambra, CL., van Rijn, RM., Burdorf, A., The contribution of overweight, obesity, and lack of physical activity to exit from paid employment: a meta-analysis (2013)).