Preventie diabetes type 2 vooral gericht op leefstijlfactoren

Preventie van diabetes type 2 richt zich vooral op leefstijlfactoren. In 2012 is preventie van diabetes type 2 in de ‘Zorgstandaard diabetes’ opgenomen (NDF 2012NDF, NDF Zorgstandaard. Addendum Geïndiceerde preventie van diabetes type 2, Amersfoort (2012)). Daarnaast bestaan vele initiatieven die zich richten op een gezonde leefstijl en bereiken van een gezond gewicht. Deze initiatieven zijn voornamelijk op hoogrisicogroepen toegespitst, zoals mensen met prediabetes, mensen met een hoog risico op hart- en vaatziekten en mensen met overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2). De bekendste Nederlandse leefstijlinterventie voor mensen met prediabetes vond plaats als onderdeel van de studie ‘SLIM’ (Study on Lifestyle intervention and Impaired glucose tolerance Maastricht) (Mensink et al. 2003Mensink, M., Blaak, E. E., Feskens, E. J., Corpeleijn, E., Saris, W. H., de Bruin, T. W., Lifestyle intervention according to general recommendations improves glucose tolerance (2003)).

Diabetes type 1 lijkt niet te voorkómen

Diabetes type 1 lijkt (nog) niet te voorkómen. Preventie van de autoimmuun reactie tegen de betacellen (de cellen die insuline produceren) is nodig, bijvoorbeeld door middel van immuuntherapie. Dit is waar verschillende studies zich op richten (Gale et al. 2004Gale, E.A.M., Bingley, P. J., Emmett, C. L., Collier, T., European Nicotinamide Diabetes Intervention Trial (ENDIT) Group, European Nicotinamide Diabetes Intervention Trial (ENDIT): a randomised controlled trial of intervention before the onset of type 1 diabetes (2004); Bonifacio 2013Bonifacio, E., Targeting innate immunity in type 1 diabetes: strike one (2013); Moran et al. 2013Moran, A., Bundy, B., Becker, D. J., DiMeglio, L. A., Gitelman, S. E., Goland, R., Greenbaum, C. J., Herold, K. C., Marks, J. B., Raskin, P., Sanda, S., Schatz, D., Wherrett, D. K., Wilson, D. M., Krischer, J. P., Skyler, J. S., Type 1 Diabetes TrialNet Canakinumab Study Group, Pickersgill, L., de Koning, E., Ziegler, A, Böehm, B., Badenhoop, K., Schloot, N., Bak, J. F., Pozzilli, P., Mauricio, D., Donath, M. Y., Castaño, L., Wägner, A., Lervang, H. H., Perrild, H., Mandrup-Poulsen, T., AIDA Study Group, Interleukin-1 antagonism in type 1 diabetes of recent onset: two multicentre, randomised, double-blind, placebo-controlled trials (2013)). Andere studies naar de preventie van type 1 diabetes focussen op omgevingsfactoren, bijvoorbeeld het tijdstip van introductie of het weglaten van de introductie van koemelk in het voedingspatroon van zuigelingen (Akerblom et al. 2011Akerblom, H.K., TRIGR Study Group, Krischer, J., Virtanen, S. M., Berseth, C., Becker, D., Dupré, J., Ilonen, J., Trucco, M., Savilahti, E., Koski, K., Pajakkala, E., Fransiscus, M., Lough, G., Bradley, B., Koski, M., Knip, M., The Trial to Reduce IDDM in the Genetically at Risk (TRIGR) study: recruitment, intervention and follow-up (2011)).

In Nederland geen sytematische screening op diabetes

In Nederland vindt geen systematische screening op diabetes mellitus plaats. In 2004 bracht de Gezondheidsraad een advies uit waarin zij zich, vanwege gebrek aan wetenschappelijk bewijs, uitspreekt tegen structurele populatiescreening op diabetes (Gezondheidsraad 2004Gezondheidsraad, Screening op type 2 diabetes, Den Haag (2004)).

Wel meerdere screeningsinitiatieven in Nederland

In Nederland vinden desondanks meerdere screeningsinitiatieven plaats, zowel binnen de zorg als daarbuiten. Zo adviseert de herziene NHG Nederlands huisartsengenootschap (Nederlands huisartsengenootschap)-standaard ‘Diabetes Mellitus’ huisartsen om driejaarlijks bloed te prikken bij patiënten met een verhoogd risico op diabetes. Dit zijn mensen ouder dan 45 jaar, met type 2 diabetes mellitus in de directe familie, een etnische belasting, overgewicht, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, of vetstofwisselingsstoornissen. De standaard adviseert daarnaast jaarlijks het bloedglucosegehalte te controleren van vrouwen die recent zwangerschapsdiabetes hebben doorgemaakt (Rutten et al. 2013Rutten, G. E. H. M., de Grauw, W. J. C., Nijpels, G., Houweling, S. T., van de Laar, F. A., Bilo, H. J. G., The NHG-standaard Diabetes mellitus type 2 (derde herziening) (2013)).

PreventieConsult onder andere gericht op preventie van diabetes

Het doel van de NHG-standaard ‘PreventieConsult, module Cardiometabool’ is de preventie van hart- en vaatziekten, type 2 diabetes en chronische nierschade. Het PreventieConsult is gericht op personen vanaf 45 jaar die nog niet onder behandeling zijn vanwege hypertensie verhoogde bloeddruk (verhoogde bloeddruk ), type 2 diabetes, hart- en vaatziekten, chronische nierziekten en hypercholesterolemie, maar mogelijk wel een verhoogd risico hebben op een van deze aandoeningen. De opsporing gebeurt door middel van een vragenlijst en wordt, voor de mensen met een verhoogd risico, gevolgd door een of meer praktijkconsulten waarin leefstijladviezen worden gegeven en/of medicatie wordt voorgeschreven. Andere screeningsinitiatieven zijn bijvoorbeeld de risicotests voor diabetes op het internet, zoals de Diabetes RisicoTest (Website: kijkopdiabetes).