Tabel: Bronnen bij de cijfers over leefomgeving

Geluid

Blootstelling aan geluid van weg-, rail en vliegverkeer

Gegevens over de blootstelling aan geluid van weg-, rail en vliegverkeer zijn gebaseerd op modelberekeningen, waarbij gebruik is gemaakt van blootstellingsgegevens uit de periode 2011-2016 (van Kempen 2021van Kempen, E., Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Nadere gezondheidskundige analyses., Bilthoven (2021)). Voor de blootstelling aan wegverkeer is data over de periode 2011-2016 gebruikt, voor railverkeer data uit 2016 en voor vliegverkeer is de blootstelling gebaseerd op geluidsberekeningen van het NLR Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum) rond Schiphol en de regionale luchthavens van nationaal belang voor 2015 en 2016. De resultaten van de modelleringen zijn vervolgens gekoppeld aan een woonadressenbestand met populatiegegevens om het aantal inwoners per 1 dB Decibel. Logaritmische eenheid die vooral gebruikt wordt voor de aanduiding van geluidssterkte. (Decibel. Logaritmische eenheid die vooral gebruikt wordt voor de aanduiding van geluidssterkte.) geluidsklasse te krijgen.

Coronaire hartziekten gerelateerd aan geluid

Schattingen van het aantal nieuwe gevallen van coronaire hartziekten dat gerelateerd is aan het geluid afkomstig van weg-, rail- en vliegverkeer, zijn afkomstig van een RIVM-studie uit 2020 (Welkers et al. 2020Welkers, D., van Kempen, E., Helder, R., Verheijen, R., Motie Schonis en de WHO-richtlijnen voor omgevingsgeluid (2018). Het doel heiligt de middelen, Bilthoven (2020)). Hierbij is gebruik gemaakt van gegevens over de blootstelling aan geluid van weg-, rail- en vliegverkeer (van Kempen 2021van Kempen, E., Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Nadere gezondheidskundige analyses., Bilthoven (2021)), het relatieve risico’s per 10 dB (L_den) voor het krijgen van een coronaire hartziekte van 1,04 (95%-BI Betrouwbaarheidsinterval (Betrouwbaarheidsinterval): 1,00-1,09) en een incidentie Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief. (Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.) van coronaire hartziekten (ICD-10 International Classification of Diseases, tenth revision (International Classification of Diseases, tenth revision) : I20-I25) onder mannen en vrouwen van 122.900 in 2017. Voor de schatting van het aantal sterfgevallen door coronaire hartziekten dat gerelateerd is aan het geluid afkomstig van weg-, rail- en vliegverkeer, is gebruik gemaakt van dezelfde blootstellingscijfers (van Kempen 2021van Kempen, E., Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Nadere gezondheidskundige analyses., Bilthoven (2021)), het relatieve risico per 10 dB (L_den)  voor overlijden aan een coronaire hartziekten van 1,05 (95%-BI 1,02-1,09) en een sterfte door coronaire hartziekten (ICD-10: I20-I25) onder mannen en vrouwen van 8.337 in 2017 (van Kempen 2021van Kempen, E., Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Nadere gezondheidskundige analyses., Bilthoven (2021)). 

Landelijke schattingen geluidhinder en slaapverstoring

Landelijke schattingen van het aantal volwassenen dat hinder en slaapverstoring ondervindt door geluid zijn afkomstig uit het ‘Onderzoek Beleving Woonomgeving (OBW)’ (voorheen de ‘Inventarisatie Verstoringen’ ook wel Hinderinventarisatie genoemd) van het RIVM en CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) (Van Poll & Simon 2022Van Poll, R., Simon, S.N., Onderzoek Beleving Woonomgeving (OBW). Hinder en slaapverstoring, de 2021-cijfers. RIVM-rapport 2022-0083, Bilthoven (2022)). Deze werd sinds 1977 met een interval van tussen de 5 en 8 jaar uitgevoerd. Vanaf de editie 2019 wordt de OBW jaarlijks uitgevoerd.

De mate waarin groepen mensen hinder of slaapverstoring ervaren, is in het OBW gemeten met een vragenlijst. Deze vragenlijst is afgenomen onder een steekproef van in Nederland woonachtige personen, die deel uitmaken van particuliere huishoudens en op het moment van het onderzoek 16 jaar of ouder zijn. Respondenten werd gevraagd in welke mate zij in de afgelopen 12 maanden in de thuissituatie gehinderd waren of in welke mate hun slaap verstoord was. Het gaat hierbij niet om een enkel incident, maar om de situatie zoals die over de afgelopen 12 maanden beleefd is.

In de rapportage (Van Poll & Simon 2022Van Poll, R., Simon, S.N., Onderzoek Beleving Woonomgeving (OBW). Hinder en slaapverstoring, de 2021-cijfers. RIVM-rapport 2022-0083, Bilthoven (2022)) wordt één categorie van hinder onderscheiden: ernstige hinder. Hinder wordt gemeten op een 11- puntsschaal (van 0-10). Met een score van ongeveer 8 en meer valt iemand in de categorie ernstige hinder. Voor slaapverstoring geldt een soortgelijke conventie.

Regionale cijfers geluidhinder uit Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen

Cijfers over geluidhinder naar GGD-regio zijn afkomstig van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2020. Deze cijfers zijn gebaseerd op een internationaal gestandaardiseerde vraag over geluidhinder die ook in de Hinderinventarisatie wordt gebruikt. Door middel van een getal van 0 (helemaal niet gehinderd) tot 10 (extreem gehinderd) hebben de respondenten (personen van 18 t/m 64 jaar) aangegeven in welke mate geluid van een zestal bronnen (wegverkeer < 50 km/uur; wegverkeer > 50 km/ uur; treinverkeer; vliegverkeer; buren) hindert, stoort of ergert in de thuissituatie. Antwoordoptie 'Niet hoorbaar' geldt voor als het geluid niet hoorbaar is in de thuissituatie.

De antwoorden worden samengevat in een score: 

• niet hoorbaar of geen of weinig (0-2)
• matig (3-7)
• ernstig (8-10)

Luchtverontreiniging

Luchtmeetnet.nl

De concentraties fijn stof, ozon en stikstofdioxide zijn afkomstig van meetgegevens van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML) van het RIVM, GGD Amsterdam en de DCMR Milieudienst Rijnmond (samen luchtmeetnet.nl). De luchtkwaliteit wordt continu gemeten en de resultaten zijn direct via de website www.luchtmeetnet.nl. Deze website toont de ongevalideerde gemeten luchtkwaliteit op meetpunten in Nederland. De gevalideerde data zijn beschikbaar onder de downloadoptie op luchtmeetnet.nl.

Meer informatie

• Luchtmeetnet.nl

Water

ILT rapporten over kwaliteit van het drinkwater

Gegevens over de kwaliteit van het drinkwater komen uit het jaarlijkse rapport van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) over de kwaliteit van het drinkwater in Nederland. Het rapport is gebaseerd op de resultaten van de controles van de drinkwaterkwaliteit door de drinkwaterbedrijven. De drinkwaterbedrijven voeren een wettelijk meetprogramma uit voor het bewaken van de drinkwaterkwaliteit. Ze voeren daarbij metingen uit op een set wettelijk verplichte parameters. Dit gebeurt na de laatste zuiveringsstap (af pompstation) en op verschillende plaatsen in het distributienetwerk, en soms voor een aantal parameters ook bij de klant thuis (ILT 2020ILT, Drinkwaterkwaliteit 2019, Den Haag (2020)). Bijna alle huishoudens in Nederland zijn aangesloten op het waterleidingnet. Een zeer beperkt aantal huishoudens haalt hun drinkwater nog uit privé-putten. Deze zogeheten eigen winningen zijn geen onderdeel van de jaarlijkse rapportage van de ILT. Wel zijn eigenaren van privé-putten wettelijk verplicht om de kwaliteit van het water, dat zij aan derden ter beschikking stellen, te bewaken met behulp van een door de ILT goedgekeurd meetprogramma.

Zwemwaterrapportage van de Europese Commissie

Informatie over de kwaliteit van het zwemwater komt uit de jaarlijkse zwemwaterrapportage van de Europese Commissie (EEA 2022EEA, European bathing water quality in 2021, Luxembourg (2022)). Het zwemwater wordt daarin volgens de Zwemwaterrichtlijn ingedeeld in de kwaliteitsklassen: uitstekend, goed, aanvaardbaar of slecht. De berekening van de waarden die bepalen in welke klasse een zwemlocatie wordt ingedeeld, is gebaseerd op de metingen van de indicatorparameters E.coli en intestinale enterococcen gedurende vier badseizoenen. Officiële zwemlocaties moeten gedurende het badseizoen (van 1 mei tot 1 oktober) tweewekelijks bemonsterd worden. De resultaten van de metingen moeten door de lidstaten van de Europese Unie aan de Europese Commissie worden gerapporteerd. De Europese Commissie neemt ze vervolgens op in de jaarlijkse zwemwaterrapportage.

Meer informatie

• Inspectie Leefomgeving en Transport
• EU Bathing Water Quality Report