Psychische klachten volwassenen 2022
Sla de grafiek Psychische klachten volwassenen 2022 over en ga naar de datatabelBron: CBS-Gezondheidsenquête
- Psychische klachten zijn gemeten met de MHI-5, een vragenlijst over hoe men zich in de afgelopen 4 weken voelde. Sinds september 2024 zijn er nieuwe afkapwaarden in gebruik genomen, die een inschatting geven van het vóórkomen van angst- en depressiegevoelens in de afgelopen vier weken (Trimbos-instituut 2024 (Trimbos-instituut, Factsheet Herijking afkapwaarden MHI-5, Utrecht (2024)) ). Deze cijfers zullen vanaf december 2024 de cijfers over psychische klachten op VZinfo vervangen. Zie alvast CBS-Statline voor cijfers over angst- depressiegevoelens.
- Achterliggende cijfers psychische klachten: CBS-Statline
Meer vrouwen dan mannen hebben psychische klachten
Van de Nederlanders van 18 jaar en ouder heeft 14% psychische klachten. Het percentage volwassen vrouwen met psychische klachten is in alle leeftijdsgroepen groter dan het percentage mannen. Het percentage vrouwen met psychische klachten is het hoogst bij de jongste vrouwen van 18 tot en met 34 jaar. Bij zowel mannen en vrouwen is het percentage met psychische klachten het laagst onder ouderen boven de 65 jaar.
Geslacht
Sla de grafiek Trend psychische klachten naar geslacht 2010-2022 over en ga naar de datatabelBron: CBS-Gezondheidsenquête
- * De gegevens zijn gestandaardiseerd (gestand.) naar de Nederlandse bevolking van 2022 en getoetst
- Psychische klachten zijn gemeten met de MHI-5, een vragenlijst over hoe men zich in de afgelopen 4 weken voelde. Sinds september 2024 zijn er nieuwe afkapwaarden in gebruik genomen, die een inschatting geven van het vóórkomen van angst- en depressiegevoelens in de afgelopen vier weken (Trimbos-instituut 2024 (Trimbos-instituut, Factsheet Herijking afkapwaarden MHI-5, Utrecht (2024)) ). Deze cijfers zullen vanaf december 2024 de cijfers over psychische klachten op VZinfo vervangen. Zie alvast CBS-Statline voor cijfers over angst- depressiegevoelens.
- De dataverzameling van de Gezondheidsenquête was in 2020 en 2021 verstoord door de COVID-19-pandemie. Ook hebben de pandemie en de bijbehorende maatregelen mogelijk de gezondheid van de respondenten beïnvloed. Zie de verantwoording voor meer informatie.
Leeftijd
Sla de grafiek Trend psychische klachten naar leeftijd 2010-2022 over en ga naar de datatabelBron: CBS-Gezondheidsenquête
- * De gegevens zijn gestandaardiseerd (gestand.) naar de Nederlandse bevolking van 2022 en getoetst
- Psychische klachten zijn gemeten met de MHI-5, een vragenlijst over hoe men zich in de afgelopen 4 weken voelde. Sinds september 2024 zijn er nieuwe afkapwaarden in gebruik genomen, die een inschatting geven van het vóórkomen van angst- en depressiegevoelens in de afgelopen vier weken (Trimbos-instituut 2024 (Trimbos-instituut, Factsheet Herijking afkapwaarden MHI-5, Utrecht (2024)) ). Deze cijfers zullen vanaf december 2024 de cijfers over psychische klachten op VZinfo vervangen. Zie alvast CBS-Statline voor cijfers over angst- depressiegevoelens.
- De dataverzameling van de Gezondheidsenquête was in 2020 en 2021 verstoord door de COVID-19-pandemie. Ook hebben de pandemie en de bijbehorende maatregelen mogelijk de gezondheid van de respondenten beïnvloed. Zie de verantwoording voor meer informatie.
Percentage met psychische klachten is toegenomen
Het percentage volwassenen met psychische klachten is tussen 2010 en 2022 significant toegenomen, zowel bij de gehele groep volwassenen als bij mannen en vrouwen afzonderlijk. Deze toename geldt voor alle volwassenen leeftijdsgroepen tot en met 64 jaar. Alleen bij 65-plussers is het percentage met psychische klachten gelijk gebleven. In de afgelopen vijf jaar is de toename in psychische klachten alleen signficant bij de totale groep volwassenen, bij vrouwen afzonderlijk en bij 18 tot en met 34-jarigen.
Psychische klachten naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau 2021
Sla de grafiek Psychische klachten naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau 2021 over en ga naar de datatabelBron: CBS-Gezondheidsenquête
- Laag onderwijsniveau = basisonderwijs, vmbo (Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs), eerste 3 leerjaren van havo (Hoger algemeen voortgezet onderwijs)/ vwo (Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs) of de assistentenopleiding (mbo (Middelbaar beroepsonderwijs)-1).
- Middelbaar onderwijsniveau = bovenbouw van havo/vwo, basisberoepsopleiding (mbo-2), vakopleiding (mbo-3) en middenkader- en specialistenopleidingen (mbo-4).
- Hoog onderwijsniveau = hbo (Hoger beroepsonderwijs) of wo (Wetenschappelijk Onderwijs).
- Zie hier de toelichting op de analyse van opleidingsniveaus.
- Psychische klachten zijn gemeten met de MHI-5, een vragenlijst over hoe men zich in de afgelopen 4 weken voelde. Sinds september 2024 zijn er nieuwe afkapwaarden in gebruik genomen, die een inschatting geven van het vóórkomen van angst- en depressiegevoelens in de afgelopen vier weken (Trimbos-instituut 2024 (Trimbos-instituut, Factsheet Herijking afkapwaarden MHI-5, Utrecht (2024)) ). Deze cijfers zullen vanaf december 2024 de cijfers over psychische klachten op VZinfo vervangen. Zie alvast CBS-Statline voor cijfers over angst- depressiegevoelens.
- De dataverzameling van de Gezondheidsenquête was in 2021 verstoord door de COVID-19-pandemie. Ook hebben de pandemie en de bijbehorende maatregelen mogelijk de gezondheid van de respondenten beïnvloed. Zie de verantwoording voor meer informatie.
Opleidingsverschillen in psychische klachten
De grafiek presenteert cijfers over 2021 naar opleiding. De verschillen zijn statistisch getoetst (een statistische toets is uitgevoerd om te bepalen of sprake is van een statistisch significant verschil). Resultaten van deze toetsing zijn:
- Bij mannen in de leeftijd van 45 tot en met 64 jaar hebben relatief meer laagopgeleiden psychische klachten vergeleken met hoogopgeleiden. Zo geven 18,6% van de mannen met een lage opleiding aan psychische klachten te hebben ten opzichte van 10,7% van de mannen met een hoge opleiding in de leeftijdsgroep van 45 tot en met 64 jaar.
Percentage scholieren met mentale problemen
Sla de grafiek Percentage scholieren met mentale problemen 2023 over en ga naar de datatabelBron: Peilstationsonderzoek Scholieren/Leefstijlmonitor, Trimbos-instituut i.s.m. RIVM
- Problemen zijn gemeten met de SDQ (Strength and Difficulties Questionnaire.), zie Boer et al. 2022 (Boer, M., Dorsselaer, S., de Looze, M., de Roos, S., Brons, H., van den Eijnden, R., Monshouwer, K, Huijnk, W., ter Bogt, T., Vollebergh, W., Stevens, G., HBSC 2021 Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland, Utrecht (2022)) . De totale probleemscore is gebaseerd op de som van de vier typen problemen.
- Achterliggende cijfers: ScholierenMonitor
Meer meisjes dan jongens met mentale problemen
Bij scholieren van 12 tot en met 16 jaar in het voortgezet onderwijs ervaart 30% relatief veel mentale problemen, meisjes meer dan jongens (totale probleemscore in figuur). Hyperactiviteit/aandachtsproblemen komen het meest voor (37%), problemen met leeftijdsgenoten het minst (18%). Meisjes ervaren duidelijk meer emotionele problemen dan jongens. Ook gedragsproblemen en hyperactiviteit/aandachtsproblemen komen meer voor bij meisjes dan bij jongens. Problemen met leeftijdsgenoten komen bij jongens en meisjes ongeveer evenveel voor.
Percentage scholieren met mentale problemen naar opleiding
Sla de grafiek Percentage scholieren met mentale problemen 2023 over en ga naar de datatabelBron: Peilstationsonderzoek Scholieren/Leefstijlmonitor, Trimbos-instituut i.s.m. RIVM
- Problemen zijn gemeten met de SDQ (Strength and Difficulties Questionnaire.), zie Rombouts et al. 2023 (Rombouts, Morren, Dorsselaer, S., Tuithof, M., Monshouwer, K, Peilstationsonderzoek Scholieren 2023, Utrecht (2023)) . De totale probleemscore is gebaseerd op de som van de vier typen problemen.
- Achterliggende cijfers: ScholierenMonitor
Meeste mentale problemen bij scholieren op vmbo (Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs)-b
Het percentage scholieren op het voortgezet onderwijs dat mentale problemen ervaart verschilt tussen schoolniveaus. Scholieren op het vmbo-b ervaren meer mentale problemen dan scholieren met een ander schoolniveau (totale probleemscore in figuur). Verschillen tussen leerlingen van verschillende schoolniveaus komen specifiek voor bij gedragsproblemen, hyperactiviteit/concentratieproblemen en problemen met leeftijdsgenoten. Bij emotionele problemen zijn er geen significante verschillen tussen de schoolniveaus.
Trend percentage scholieren met mentale problemen
Sla de grafiek Percentage scholieren met mentale problemen 2017-2023 over en ga naar de datatabelBron: Peilstationsonderzoek Scholieren/Leefstijlmonitor, Trimbos-instituut i.s.m. RIVM, 2019 en 2023; HBSC-Nederland/Leefstijlmonitor, UU, Trimbos-instituut en SCP i.s.m. RIVM, 2017 en 2021
- Problemen zijn gemeten met de SDQ (Strength and Difficulties Questionnaire.), zie Rombouts et al. 2023 (Rombouts, Morren, Dorsselaer, S., Tuithof, M., Monshouwer, K, Peilstationsonderzoek Scholieren 2023, Utrecht (2023)) . De totale probleemscore is gebaseerd op de som van vier typen problemen.
- De laatste HBSC (Health Behaviour in School-aged Children)-studie is uitgevoerd in het najaar van 2021. Corona en de coronamaatregelen hebben mogelijk de mentale gezondheid van scholieren beïnvloed.
- Achterliggende cijfers: ScholierenMonitor
Toename in mentale problemen bij scholieren
Tussen 2017 en 2023 nam het percentage scholieren van het voortgezet onderwijs dat relatief veel mentale problemen ervaart duidelijk toe, van 20% naar 30%. Deze toename is toe te schrijven aan verschillende soorten problemen: emotionele problemen, gedragsproblemen, hyperactiviteit/aandachtsproblemen en problemen met leeftijdsgenoten.
Grafiek mentale problemen studenten 2023
Sla de grafiek Mentale problemen studenten 2023 over en ga naar de datatabelBron: Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs, RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), Trimbos-instituut.
- Depressie-/angstklachten zijn gemeten met de Mental Health Inventory (MHI (RAND Mental health inventory. Een instrument dat de algemene psychische gezondheidstoestand in een bevolking meet.)-5), een vragenlijst over hoe men zich in de afgelopen 4 weken voelde, zie methoden.
- Emotionele uitputtingsklachten zijn gemeten met een subschaal van de Maslach Burnout Inventory-Student Survey (MBI (Maslach Burnout Inventory)-SS).
- (Heel) veel stress is gemeten door studenten te vragen naar de mate waarin ze de afgelopen 4 weken stress ervaarden. ‘Veel’ en ‘heel veel’ waren twee van de vijf antwoordcategorieën.
- Enigszins of sterk eenzaam is gemeten met de verkorte eenzaamheidsschaal van De Jong-Gierveld, zie methoden.
Onder studenten ervaart 59% emotionele uitputtingsklachten
Van de hbo (Hoger beroepsonderwijs)- en wo (Wetenschappelijk Onderwijs)-studenten ervaart 44% depressie-/angstklachten en 59% emotionele uitputtingsklachten. Meer dan de helft van de studenten (56%) ondervindt (heel) veel stress. Ook voelt het merendeel van de studenten zich enigszins of sterk eenzaam (62%) en ervaart 44% vaak prestatiedruk (niet in figuur) (Nuijen et al. 2023 (Nuijen, Verweij, Dopmeijer, van Wamel, A., Schouten, F., Buijs, M., van der Horst, M., van den Brink, C.L., Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs 2023, Bilthoven (2023)) ).
- Bronverantwoording
- Cijferrapportage Monitor mentale gezondheid 2023
- Tevredenheid met psychische gezondheid
- ADHD
- ScholierenMonitor 2023
- Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs
- Onderzoek naar prestatiedruk en stress bij studenten
- Rapport 'Jong na corona' over de mentale gezondheid van scholieren
- Artikel CBS over toename slaapproblemen en psychische klachten bij jongeren
- M.C.M. Busch (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- S.A.F.M. van Dorsselaer (Trimbos-instituut)
- M.H.D. Plasmans (RIVM)
- C. Zomer (RIVM)
- V. Hermans, red. (RIVM)
- E.M. Zantinge, red. (RIVM)
- M.M. ter Hedde, red. (RIVM)