Wijzigingsdatum 06-12-2023

Arbeid, vrijwilligerswerk en mantelzorg 2022

Sla de grafiek Arbeid, vrijwilligerswerk en mantelzorg 2022 over en ga naar de datatabel

Bron: Enquête Beroepsbevolking (EBB); CBS Enquête Sociale samenhang en Welzijn; CBS-Gezondheidenquête

Veel Nederlanders maatschappelijk actief

Een groot deel van de Nederlanders is actief in de maatschappij. Zij participeren op één of meerdere domeinen van maatschappelijke participatie. Dit onderwerp bevat de domeinen arbeid, vrijwilligerswerk en het geven van mantelzorg. Hoeveel mensen actief zijn verschilt per levensfase en per domein. In 2022 had 72% van de beroepsbevolking (15- tot en  met 74-jarigen) betaald werk. Mannen hebben een hogere arbeidsparticipatie dan vrouwen. In 2022 verrichtte twee op de vijf personen van 15 jaar en ouder vrijwilligerswerk. Er is hierbij vrijwel geen verschil tussen mannen en vrouwen. In 2022 gaf van de personen van 16 jaar en ouder 13% mantelzorg. Meer vrouwen geven mantelzorg dan mannen.

Grafiek Gezondheid en particpatie beinvloeden elkaar

Sla de grafiek (Zeer) goed ervaren gezondheid naar participatie 2020 over en ga naar de datatabel

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2020 GGD'en, CBS en RIVM

Gezondheid en participatie beïnvloeden elkaar

Gezondheid kan de maatschappelijke participatie beïnvloeden en andersom (Harbers & Hoeymans, 2013 Harbers, M. M., Hoeymans, N., Gezondheid en maatschappelijke participatie: Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014, Bilthoven (2013) (Harbers, M. M., Hoeymans, N., Gezondheid en maatschappelijke participatie: Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014, Bilthoven (2013)) ). Mensen die participeren ervaren over het algemeen een betere gezondheid dan mensen die niet particperen. De samenhang is het sterkst bij arbeidsparticipatie. Van de  mensen met een betaalde baan ervaart 87,7% de gezondheid als (zeer) goed. Bij mensen zonder een betaalde baan is dat percentage 66,3%. In de literatuur wordt gewezen op sociale steun die kan voortvloeien uit de sociale contacten, maar ook op de kennis en de vaardigheden die men opdoet als gevolg van participatie (Bekkers et al., 2013 Bekkers, R. H. F. P., de Wit, A., Broese, M. I., Vitamine V: Waarom Oudere Vrijwilligers Langer en Gezonder Leven (2013) (Bekkers, R. H. F. P., de Wit, A., Broese, M. I., Vitamine V: Waarom Oudere Vrijwilligers Langer en Gezonder Leven (2013)) ). Mantelzorg is hierop een uitzondering. Niet de gezondheid, maar de vraag naar zorg en de band met de hulpbehoevende bepalen of iemand mantelzorg geeft, evenals de morele verplichting om te zorgen. Als het nodig is doen mensen het, voor zover de gezondheid het toelaat (Eysink et al., 2014 Eysink, P. E. D., Harbers, M. M., Zantinge, E.M., Is gezond zijn een voorwaarde voor de participatie van ouderen? (2014) (Eysink, P. E. D., Harbers, M. M., Zantinge, E.M., Is gezond zijn een voorwaarde voor de participatie van ouderen? (2014)) ). Andersom gezien kan het verlenen van mantelzorg juist een ongunstig effect hebben op de mentale gezondheid, vanwege de emotionele belasting (Bom, 2022 Bom, J., Zorgtaken draaglijk houden (2022) (Bom, J., Zorgtaken draaglijk houden (2022)) ).

  • M. van der Noordt (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))