Meerderheid woningen heeft binnenmilieuprobleem
De meerderheid van de woningen in Nederland heeft een binnenmilieuprobleem. In alle Nederlandse woningen komen in meer of mindere mate radon en huisstofmijt voor (Jongeneel et al. 2009Jongeneel, W. P., van Balen, E. C., Koudijs, E. A., Staatsen, B. A. M., Houweling, D. A., Binnenmilieu. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen en beleid op een rij, Bilthoven (2009)). Er kunnen allerlei stoffen in het binnenmilieu vrijkomen, zoals vocht en schimmel, tabaksrook, radon, verbrandingsproducten, koolstofdioxide (CO2), allergenen en (chemische stoffen in) huisstof. Deze stoffen kunnen zich bij onvoldoende ventilatie ophopen. Daardoor zijn de concentraties van deze stoffen in het binnenmilieu vaak hoger dan buiten en kunnen ze gezondheidseffecten veroorzaken.
Voor meer informatie over de kwaliteit van het binnenmilieu in woningen zie:
- Binnenmilieu in woningen | rivm.nl
- Binnenluchtkwaliteit scholen en woningen | Signalen Leefomgeving en Gezondheid
- Radon en thoron in woningen | Signalen Leefomgeving en Gezondheid
Meer informatie
- Passief roken (volwassenen)
- Passief roken (jongeren)
- Blootstelling aan ioniserende straling en elektromagnetische velden
- Gevolgen van houtstook voor het binnenmilieu: een verkenning van de literatuur
Bezorgdheid meest voorkomende klacht over binnenmilieu
Van alle milieugerelateerde gezondheidsklachten die in de periode 2019-2020 bij de GGD (Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst)’en binnenkwamen had 57% (n=4558) betrekking op het binnenmilieu. Bij de klachten over het binnenmilieu betrof het in ruim de helft van de gevallen (53%) een huurwoning. Bezorgdheid is net als voorgaande jaren de meest voorkomende klacht. Daarnaast worden ook problemen met de ademhalingswegen en hinder vaak gemeld. De melders wijzen schimmels, zware metalen, plaagdieren, ventilatie en vocht aan als de belangrijkste oorzaken van de klachten. Bij de zware metalen gaat het vooral om lood in drinkwater (Dusseldorp & Schaap 2021Dusseldorp, A., Schaap, M., Milieugerelateerde gezondheidsklachten. Meldingen bij de GGD’en 2019 en 2020., Bilthoven (2021)).
Meer informatie
Grote variëteit aan klachten en gezondheidseffecten door binnenmilieu
Doordat in het binnenmilieu verschillende stoffen voorkomen die gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken, zijn de gezondheidsgevolgen van een slecht binnenmilieu zeer divers en variëren van klachten zoals vermoeidheid, hoofdpijn en geïrriteerde ogen tot (verergering van) astma en hart- en vaatziekten (zie tabel).
Tabel: Gezondheidseffecten binnenmilieu
| Binnenmilieu-indicator | Gezondheidseffecten | Meer informatie |
|---|---|---|
| Vocht, schimmels en allergenen | ||
| Vochtproblemen | Veroorzaken en verergeren van ziekten van de ademhalingswegen (Jongeneel et al. 2009Jongeneel, W. P., van Balen, E. C., Koudijs, E. A., Staatsen, B. A. M., Houweling, D. A., Binnenmilieu. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen en beleid op een rij, Bilthoven (2009)). | |
| Schimmel (Draadvormige plant die geen bladgroen bevat maar bestaat uit een zwamvlok en zwamdraden.) | Verergeren van ziekten van de ademhalingswegen en allergische reacties (Institute of Medicine, IOM 2004Institute of Medicine, IOM, Damp indoor spaces and health, Washington (2004); Gezondheidsraad 2007Gezondheidsraad, Astma, allergie en omgevingsfactoren, Den Haag (2007)). | |
| Lage luchtvochtigheid | Droge ogen, huidklachten (Hall & Dusseldorp 2008Hall, E. F., Dusseldorp, A., Gezondheidseffecten van een lage relatieve luchtvochtigheid in woningen. Een literatuurstudie, Bilthoven (2008)). | |
| Allergenen |
Veroorzaken allergische reacties bij mensen die daarvoor gevoelig zijn. Verergeren van klachten van astmapatiënten (Jongeneel et al. 2009Jongeneel, W. P., van Balen, E. C., Koudijs, E. A., Staatsen, B. A. M., Houweling, D. A., Binnenmilieu. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen en beleid op een rij, Bilthoven (2009)). |
|
| Verbrandingsproducten | ||
| Tabaksrook en meeroken |
Irritatie van neus, keel en ogen, luchtwegaandoeningen. Verergert klachten aan de ademhalingswegen. Veroorzaakt jaarlijks enkele honderden sterfgevallen aan longkanker en enkele duizenden sterfgevallen aan hart- en vaatziekten (Gezondheidsraad 2003Gezondheidsraad, Volksgezondheidsschade door passief roken, Den Haag (2003)). Passief roken door de moeder geeft een verhoogde kans op een lager geboortegewicht (minder dan 2500 gram) (Gezondheidsraad 2003Gezondheidsraad, Volksgezondheidsschade door passief roken, Den Haag (2003)) en een aanzienlijk verhoogde kans op wiegendood (Plotseling, onverwacht tijdens een slaapperiode overlijden van een kind jonger dan 1 jaar bij wie geen lichamelijke aandoening wordt vastgesteld die het overlijden verklaart.) (Leonardi-Bee et al. 2011Leonardi-Bee, J., Britton, J., Venn, A., Secondhand Smoke and Adverse Fetal Outcomes in Nonsmoking Pregnant Women: A Meta-analysis (2011); Carlin & Moon 2017Carlin, RF., Moon, RY., Risk Factors, Protective Factors, and Current Recommendations to Reduce Sudden Infant Death Syndrome (2017)). Jaarlijks krijgen vele tienduizenden kinderen luchtwegklachten door passief roken (Gezondheidsraad 2003Gezondheidsraad, Volksgezondheidsschade door passief roken, Den Haag (2003)). |
RIVM-website: Gezondheidseffecten door passief roken
|
| Roet en fijn sfof | Veroorzaken en verergeren van ziekten van de ademhalingswegen en hart- en vaatziekten (RIVM 2013RIVM, RIVM-Dossier ‘Fijn stof ’, hoofdstuk 4 Effecten, Bilthoven (2013)). | |
| Stikstofdioxide |
Kan luchtwegklachten en –aandoeningen verergeren en mogelijk veroorzaken. Verhoogde gevoeligheid voor infecties (Jongeneel et al. 2009Jongeneel, W. P., van Balen, E. C., Koudijs, E. A., Staatsen, B. A. M., Houweling, D. A., Binnenmilieu. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen en beleid op een rij, Bilthoven (2009)). |
Gezondheidseffecten van stikstofdioxide RIVM-website: Verbrandingsproducten
|
| Koolmonoxide | Hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid. Een hoge concentratie kan leiden tot bewusteloosheid en in het ergste geval overlijden. Per jaar sterven in Nederland gemiddeld tien mensen aan een koolmonoxidevergiftiging (Mooi 2008Mooi, M., Chronische blootstelling aan koolmonoxide. Is er sprake van een probleem in Nederland, Bilthoven (2008)). | |
| Overig | ||
| Asbest | Blootstelling aan hoge concentraties asbest kan leiden tot de aandoeningen maligne mesothelioom (longvlies-, buikvlieskanker), asbestose (asbestlong) en (in samenhang met roken) longkanker (Dusseldorp & van Bruggen 2007Dusseldorp, A., van Bruggen, M., Gezondheidkundige advieswaarden binnenmilieu, een update, Bilthoven (2007); Gezondheidsraad 2010Gezondheidsraad, Asbest: Risico’s van milieu- en beroepsmatige blootstelling, Den Haag (2010)). | RIVM-website: Asbest |
| Chemische stoffen in huisstof | De meeste stoffen in huisstof vormen geen risico voor de gezondheid. Bepaalde metalen, vlamvetragers, weekmakers en Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK (Polycyclische aromatische koolwaterstoffen)'s) kunnen dat in bepaalde situaties wel hebben. Zie hiervoor RIVM-website: Chemische stoffen in huisstof | RIVM-website: Chemische stoffen in huisstof |
| PUR-schuim | Gezondheidsklachten als neusklachten, rode ogen, moeilijke ademhaling, huidverandering en astmatische effecten door een allergische reactie. | |
| Radon en thoron | Honderden sterfgevallen door longkanker per jaar (Smetsers et al. 2015Smetsers, R. C. G. M., Blaauboer, R. O., Dekkers, F., van der Schaaf, M., Slaper, H., Radon en thoron in Nederlandse woningen vanaf 1930. Resultaten RIVM-meetcampagne 2013-2014, Bilthoven (2015)). Vooral rokers lopen een risico, omdat roken het effect van radon versterkt (Gezondheidsraad 2007Gezondheidsraad, Astma, allergie en omgevingsfactoren, Den Haag (2007)). | |
| Slechte ventilatie | Verhoogde kans op gezondheidseffecten door ophoping van schadelijke stoffen. Dit kan leiden tot vermoeidheid, hoofdpijn, geurhinder (sick building syndrome), verhoogde kans op overdracht van infectieziekten en vermindering van leerprestaties (Jongeneel et al. 2009Jongeneel, W. P., van Balen, E. C., Koudijs, E. A., Staatsen, B. A. M., Houweling, D. A., Binnenmilieu. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen en beleid op een rij, Bilthoven (2009)). | RIVM-website: Ventilatie |
| Te hoge temperatuur in de zomer |
Uitdroging en gezondheidsproblemen zoals hoofdpijn, (ongewone) vermoeidheid, duizeligheid, concentratieproblemen en hartproblemen. Verhoogd risico op gezondheidsklachten bij ouderen, kinderen en mensen met diabetes mellitus, overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2) en hart-, vaat- en longaandoeningen (Hagens & van Bruggen 2014Hagens, W. I., van Bruggen, M., Nationaal Hitteplan: versie 2015. RIVM Briefrapport 2014-0051, Bilthoven (2014)). |
|
| VOS (bijvoorbeeld formaldehyde) | Veroorzaakt allerlei klachten zoals hoofdpijn, vermoeidheid en irritatie van de slijmvliezen (neus, keel en ogen) (Jongeneel et al. 2009Jongeneel, W. P., van Balen, E. C., Koudijs, E. A., Staatsen, B. A. M., Houweling, D. A., Binnenmilieu. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen en beleid op een rij, Bilthoven (2009)) en geurhinder, mogelijke relatie met sick building syndrome (SBS). | |
- W.P. Jongeneel (RIVM)
- R. Bogers (RIVM)
- M. Harbers, red. (RIVM)